Kościół Garnizonowy na Placu Saskim
W materiałach które można zaleźć w sieci na temat dawnego Soboru na Placu Saskim przeważają opisy jego powstania z okresu zaborów lub historia jego zburzenia w Niepodległej Polsce. Umyka uwadze, że w swojej krótkiej 12-letniej historii (1912-24), ten obiekt był tylko przez 3 lata cerkwią prawosławną (sobór) a przez 9 kościołem katolickimi.
Dawny sobór, po opuszczeniu przez Rosjan Warszawy, został konsekrowany przez Biskupa Ordynariusza Wojsk Niemieckich 25 lutego 1916.
Konsekracji dokonał bp Heinrich Joeppen https://de.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Joeppen
Był to kościół współwyznaniowy protestancki i katolicki, nazywany również symultanicznym. W tego typu kościołach (znanych w Niemczech od XVI wieku) katolicy i protestanci dzielą jeden budynek, msze odbywają się jednak osobno. https://depl.xcv.wiki/wiki/Simultankirche Należy pamiętać, że były sobór był kościołem garnizonowym do użytku wojsk niemieckich stacjonujących w Warszawie. Nabożeństwa „symultanne” wyglądały następująco: o godzinie dziesiątej odprawiano mszę św. z kazaniem katolickim dla żołnierzy katolików, a bezpośrednio potem nabożeństwo protestanckie.
Skromna notatka prasowa w Przeglądzie Porannym, o pierwszym nabożeństwie ewangelickim, w nowym kościele garnizonowym w formule współwynaniowej/symultanicznej, pokazuje jak nieduże było zainteresowanie Warszawiaków sprawą kościoła w byłym soborze. Nabożeństwo odbyło 5 marca 1916, z udziałem gubernatora, generała von Beselera i generalicji niemieckiej (polscy oficjele cywilni mogli wejść tylko z zaproszeniami - "karki")
Po odzyskaniu Niepodległości, dawny sobór pełnił dalej role Kościoła Garnizonowego (już tylko katolickiego) Wojska Polskiego.
Proboszczem był ks. generał Antoni Niewiarowski. Sam budynek był własnością Ministerstw Spraw Wojskowych https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni_Niewiarowski
skan pochodzi z "Duszpasterstwo wojskowe w okresie posługi abp. Stanisława Galla biskupa polowego Wojsk Polskich: wybór dokumentów źródłowych 1918-1933" Z. Kępa, J.R. Prochwicz
W dyskusjach na forach internetowych pojawiają się wątpliwości czy Kościół Garnizonowy na Pl. Saskim pełnił swoje funkcje. Opierają się one na tym że wszystkie znane zdjęcia z okresu 1918-24 z uroczystości państwowych czy wojskowych wykonane były przed kościołem lub na jego schodach; w prasie z tego okresu odnalazłem kilka notatek pozwalających stwierdzić z cała pewnością, że kościół był użytkowany; oprócz prezentowanego powyżej "porządku mszy" z grudnia 1918, dobrym przykładem będzie zarządzenie Min. Spr. Wojskowych z 1920 o obowiązkowym udziale we mszy z okazji imienin Piłsudskiego
znane są również wspomnienia de Gaulle'a z mszy poświęcenia sztandarów podczas wojny z bolszewikami w 1920; odnalazłem również relacje z poświecenia sztandaru 36PP, wystawienia przez ten Pułk "wart" przy grobie z okazji Wielkanocy czy rezurekcji które odbywały się wewnątrz PODSUMOWANIA mała wiedza nt. działania b. soboru podczas okupacji niemieckiej 1915-18 bierze się zapewne z tego, że był to "wewnętrzny" kościół garnizonowy okupacyjnej armii niemieckiej i informacje o jego "działalności" nie były przekazywane i publikowane w ówczesnej prasie (która jest często jedynym źródłem naszej wiedzy o tamtym okresie); zapewne więcej informacji na powyższe tematy można znaleźć w archiwach niemieckich; działanie Kościoła Garnizonowego Wojsk Polskich na Pl. Saskim w b. soborze jest słabo udokumentowane w Niepodległej Polsce ponieważ podczas II wojny światowej przepadło archiwum biskupiej kurii polowej;
w powyższym opracowaniu korzystałem z pomocy @Weldon (Piotr Abramczyk), autor: https://ebookpoint.pl/ksiazki/sobor-sob … s_00ju.htm
swoimi opiniami podzielili się ze mną: ks. płk SG dr Zbigniew Kępa, notariusz kurii polowej autor: https://ixtheo.de/Record/1745682341/FulltextSearch Michał Zarychta, autor: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/b … fba34a6aac Andrzej Golimont, autor: https://www.academia.edu/44494769/Osta% … _Warszawie którym bardzo dziękuję
korzystałem również z https://rcin.org.pl/Content/38503/WA303 … 4_Gaul.pdf https://doczz.net/doc/396967/po-1914--- … -polowy-wp
|