chrisfox - 15.07.2009 09:43:19

Szukając - oczywiście ;) - czegoś zupełnie innego, natknąłem się na fragment historii związanej z oglądanymi podczas spaceru pozostałościami fabryki Kijewskiego.

Jednym z założycieli fabryki, był Ludwik Hirschmann, pochodzący z Prus chemik, późniejszy właściciel także fabryk mydła i świec w Warszawie i Tarchominie (to informacja podana dość enigmatycznie, nie sprawdzałem, jak się rzecz miała dokładnie). Dalej było tak:

[...] szlachcic polski Jan Chryzostom Kijewski [...] w podróży swej 1820/21 zaznajamia się w Paryżu na jednym z odczytów o przemyśle chemicznym w Ludwikiem Hirschmannem, zawodowym chemikiem, przyszłym swym wspólnikiem. Wspólne zamiłowania do chemii zmieniły tę znajomość w szczerą przyjaźń, która w dalszej przyszłości zacieśniła się jeszcze bardziej przez wstąpienie Kijewskiego w związek małżeński z siostrą Hirschmanna – Joanną. Ludwik Hirschmann pochodził z Oldsloe w Schleswig-Holsztynie, a pracował jako ekspert i towaroznawca wolnego miasta Lubeki. Poznawszy na tym stanowisku córkę patrycjusza miejskiego Lorentza – prezydenta Lubeki – pozyskał jej względy, pobrał się z nią potajemnie wbrew woli ojca i w następstwie, chroniąc się przed nieubłaganym teściem rzucił swój urząd, zjechał do Paryża i tu zetknął się z Kijewskim, który w lot chwycił szczęśliwą sposobność zużytkowania jego wiedzy zawodowej i doświadczenia handlowego dla przemysłu polskiego. Narady i rokowania doprowadziły wkrótce do tego, że Hirschamnn zdecydował się na przyjazd do Warszawy. Wprowadzony przez Kijewskiego w sfery urzędowe i przemysłowe aklimatyzuje się się szybko i w krótkim czasie uzyskuje polskie obywatelstwo [...] Nowopowstałą fabryką Płodów Chemicznych Hirschmann i Kijewski (1822 r.) kierował od początku Ludwik Hirschmann przy pomocy sprowadzonych z zagranicy majstrów, wyrabiając w niewielkich ilościach długi szereg preparatów [...] Firma od roku 1830/31 do 1837 (data śmierci Kwileckiego) brzmiała „Fabryka Płodów Chemicznych w Warszawie Kwilecki, Hirschamnn i Kijewski" [...] to przedsiębiorstwo w okresie 1822-57, na zewnątrz polskie, wewnątrz jeszcze niemieckie [...] księgowość prowadzono w języku niemieckim, wyrugowanym wraz z cudzoziemskim personelem technicznym i urzędniczym dopiero w następnym okresie [...] Wewnętrzny zarząd miał w swych rękach sprowadzony z Niemiec zawodowiec Wilhelm Knobloch, zastępując wyczerpanego już Ludwika Hirschmanna. Ludwik zmarł w roku 1854 i przelał swe prawa na dzieci. Całe przedsiębiorstwo uległo sprzedaży w drodze działów na publicznym przetargu, odbytym 11 lutego 1858 r. Nabył je sam Jan Chryzostom Kijewski za sumę 163 750 rubli, lecz w trakcie zawarł w dniu 19 czerwca 1856 r. prywatną umowę z najstarszym synem zgasłego Ludwika Hirschmanna – Augustem i obywatelem Warszawy, Karolem Scholtzem [...] firma zmieniła nazwę na „Hirschmann, Kijewski i Scholtze"

(„Dzieje Zakładów Przemysłowych Tow. Akcyjnego Kijewski i Ska w Warszawie 1822-1922")

Hirschmannowie nabyli w roku 1843 pokaźne dobra w Sokołowie Podlaskim, gdzie przyczynili się do znacznego rozwoju gospodarczego, uruchamiając w roku 1846 nowoczesną cukrownię.

Nebengebäude