Forum Stowarzyszenia
Użytkownik
Ostatnio duża furorę robi w internecie zdjęcie Willy Römera przestawiające Młyny na Młynowie
internauci próbują odgadnąć gdzie zdjęcie zostało zrobione
Oryginalny opis niemieckiego fotografa, który był podobno bardzo skrupulatny w opisywaniu swoich zdjęć nie pozostawia wątpliwości
Niemiec użył oryginalnej nazwy osiedla Młynów po Polsku.
Duża część internautów zobaczyła na tym zdjęciu ul. Młynarską ... zapewne inspirowana opisem z Gazety Wyborczej
Opis zdjęcia z Gazety Wyborczej: Ulica Młynarska na Woli. Jest wybrukowana, domy są drewniane, w oddali wiatraki
Moje argumenty dla czego to nie jest Młynarska opiszę w osobnym poście. (Na marginesie opis trochę chybiony po po przyłączeniu tych terenów do Warszawy w 1916, dzielnica XIX nazywała się Koło i Budy... Wola była gdzie indziej )
Gdzie zatem mogło być wykonane zdjęcie? szeroka brukowana ulica wyglądająca na wylotową z Warszawy? Południową granica obecnego Młynowa jest Wolska. Na starych panach i mapach nie znalazłem jednak wiatraków w okolicy Wolskiej? ... więc pomyślałem o Górczewskiej! Budynki po lewej stronie zdjęcia przypominają serie zdjęć wykonanych przez wkraczających Niemców do Warszawy w 1939 (parzysta numeracja Górczewskiej jeżeli faktycznie zdjęcie jest wykonane "na wschód")
Dziwny "koniec ulicy" to wg mnie nasyp linii obwodowej (wiadukt na Górczewskiej wybudowano w latach 1921-23). Na zdjęciu, z lewej strony widać wg mnie domek dróżnika, przedwojny adres Górczewska 44, widać go dalej na zdjęciach z 1939 (i chyba podniesiony szlaban?)
Na niemieckiej mapie wojskowej z I Wojny, oznaczono jakieś młyny w tej okolicy
wątpliwości budzi usytuowanie wiatraków bardzo blisko linii obwodowej; działka o przedwojennym adresie Górczewska 49 należała do kolei (trapez z nowymi osiedlami, między Sokołowską a torami). Znalazłem jednak w Gazecie Warszawskiej, takie ogłoszenie:
wiki podaje: "Dodatkowy przystanek towarowy – punkt przeładunkowy, zwany Platformą Górczewską, wyznaczono na przecięciu się torów z ulicą Górczewską".
Na koniec, ciekawostka związana z szukaniem wiatraka na Młynowie. W innym dodatku (wydawnictwie?) Wyborczej pod nazwa Metro Warszawa znalazł się artykuł "Jeszcze 100 lat temu stały tu wiatraki"
a w nim takie zdjęcie
z podpisem: "Wiatrak za rogatką wolską, rok 1910-1915 Stanisław Dzikowski, Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami Przeszłości"
Moje podejrzenia budzi kształt wiatraka (niczym nie przypominał mazowieckich "koźlaków") okolica też nie bardzo wygląda na rogatkę wolską?
Czy to nie jest ten sam z niemieckiej pocztówki?
opis i historię wiatrak znajdziecie tu >> http://fotopolska.eu/897015,foto.html?o=b271611
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (23.02.2018 22:27:13)
Offline
administrator
Fajnie, że się tym zająłeś
Dobrą godzinkę szukałem na dysku - gdzieś miałem w naprawdę przyzwoitej rozdzielczości, w końcu znalazłem obrazek, który chyba kiedyś zmniejszyłem dla doraźnych potrzeb, a tego dużego jakoś nie Niemniej, z tego, co mogę dojrzeć, faktycznie, na wprost droga jakby wchodziła na niewysoki nasyp (i coś, co uznałeś za możliwy szlaban, też mi się dość podoba). Dwa ostatnie w perspektywie budynki, wyraźnie są nasypem lekko przysłonięte. Mam dziwne wrażenie, że bruk do owego nasypu nie dociera, skręcając łagodnie w lewo na wysokości ostatnich postaci.
Przy okazji, jeśli macie gdzieś ten obrazek w rozmiarach przekraczających 1024x709, polecam się
Offline
Użytkownik
chrisfox napisał:
Fajnie, że się tym zająłeś
Przy okazji, jeśli macie gdzieś ten obrazek w rozmiarach przekraczających 1024x709, polecam się
nie znam się na rozmiarach ale może to pomoże?
link do zdjęć w tej rozdzielczości podałem w swoim tekście;
jeżeli chodzi o "skręt w lewo" przed wałem to interpretowałem go jak wylot ul. Zagłoby, który znajdował się w tym miejscu jeszcze w latach 60.
w sprawie "wchodzenia drogi na nasyp" wyobrażam sobie to tak, że stara, brukowana Górczewska Droga została "przecięta" nasypem kolei obwodowej (1876) ... ale to tylko moje założenia, warto by sprawdzić gdzieś w literaturze kiedy Górczewska była wybrukowana i jak faktycznie wyglądały "przejazdy"?
ciocia wiki mówi: "Nasyp przecinał kilkanaście ulic o różnym natężeniu ruchu miejskiego. Wszystkie przejazdy budowano zasadniczo na poziomie jezdni, przy 18 skrzyżowaniach zbudowano domki dróżnicze oraz zainstalowano sygnały dźwiękowe i świetlne. " i podaje źródła swoich twierdzeń
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (23.02.2018 15:16:02)
Offline
administrator
Dziękuję za obrazek. Nieco mniejszy od tego mojego, ale i tak lepszej jakości.
Moim zdaniem, pomysł z Górczewską naprawdę jest logiczny. Nawet różnica poziomów między ulicą a torem kolei obwodowej jest mniej więcej taka, jak na zdjęciu. Nie wiem tylko, kiedy powstał wiadukt. Gdzieś to chyba widziałem, ale brakuje pomysłu, gdzie szukać.
Offline
Użytkownik
chrisfox napisał:
Dziękuję za obrazek. Nieco mniejszy od tego mojego, ale i tak lepszej jakości.
Nie wiem tylko, kiedy powstał wiadukt. Gdzieś to chyba widziałem, ale brakuje pomysłu, gdzie szukać.
ciocia wiki: "W latach 1921-1923 podniesiono na nasyp tory kolejowe między stacjami Warszawa Gdańska a Warszawa Główna Towarowa umożliwiając w ten sposób przepuszczenie pod torami ulic Wolskiej, Górczewskiej, Opawskiej i Obozowej. Ruch otwarto w 1924." źródło : Andrzej Paszke, Michał Jerczyński, Stanisław M. Koziarski, Centralna Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych, 1995
i tu mamy problem, ... wiatraki w okolicach stacji "platforma Górczewska" były na północ od Górczewskiej;
Jest duża możliwość, że należały do słynnego młynarza i społecznika z Koła, Jana Wanke. Na Gostyńskiej 2 miał dom. Sąsiadował bezpośrednio z gruntami kolejowymi wzdłuż torów kolei obwodowej tam gdzie stały wiatraki . Można założyć że jego rodzina zastała wywłaszczona z tych gruntów podczas budowy linii kolej obwodowej? w sąsiedztwie było jeszcze dwóch młynarzy: Ziółkowski, Górczewska Droga hip. 77, przedwojenny numer policyjny 38 i Sobierański hip. 75 policyjny 36, obecnie okolice Górczewska 26, pomiędzy Syreny a Sokołowską
niestety na planie Lindleya z datą 1897 (AP Warszawa) nie ma żadnego wiatraka na południe w okolicach dzisiejszej Sokołowskiej wzdłuż torów do Wolskiej (albo ja nie widzę?);
na koniec dobił mnie mail od Stefanie Ketzscher na temat opisu zdjęcia:
"The title of the photograph in archive: Warschau-Umgebung. Dorfstraße, Mai 1916 (Warschau-surrounding area, village street, May 1916). That's all the information I have."
także jesteśmy w punkcie wyjścia ... chyba że ktoś "wkleił" wiatraki na Górczewską by było ładniej...
na marginesie tej całej historii, ten Młynów od początku wydaje mi się podejrzany? nie spotkałem się z nazwą na mapach XIXw początek XX?
podobnie Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
przejrzałem online "Kurier" i inne warszawskie gazety ...też niezabardzo? ale może szukać "nieumie"
...ktoś coś wie?
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (24.02.2018 13:31:38)
Offline
Użytkownik
znalazłem w Kurierze Warszawskim z 1904 roku zostało tylko 8 wiatraków na Woli i Kole
Jest więc szansa, że Willy Römer uchwycił ostatnie wiatraki w Warszawie?
Ostatni wiatrak z Woli zniknął w 1916-17, w okolice Góry Kalwarii (stoi tam zresztą do dziś)
https://zabytek.pl/pl/obiekty/wiatrak-typu-kozlak-488
Warto by ustalić gdzie Römer zrobił to historyczne zdjęcie?
Czy można stwierdzić definitywnie, że zdjęcie nie jest wykonane na Górczewskiej z widokiem na wschód na tory Kolei Obwodowej? (wg mnie z wysokości dawnej ulicy Inowrocławskiej)
dostępny jest dość dobry Plan Lindleya z 1897 >> https://www.warszawa.ap.gov.pl/lindley/ … 014-02.jpg
(można by go uzupełnić o plan z 1936, zdjęcia lotnicze 1935 czy zdjęcie z poziomu ulicy z 1939 ?)
Offline
Użytkownik
skoro nie ma chętnych do pomocy lokalizacji to wrzucę kolejna ciekawostkę o "Wiatrakach na Woli"
Okazuje się, że nie dość, że nie było ich zbyt wiele na Woli i na Kole pod koniec XIX wieku... to jeszcze do tego nie zajmowały się mieleniem mąki...
Gazeta Rzemieślnicza 1891
na koniec coraz gorsze widmowości z archiwum Römera w Niemczech:
the description from Willy Römer:"Warschau-Umgebung. Dörfliche Hauptstraße (Warschau-surrounding region. Village main road.)"
The description "Dorfstrasse im Bezirk Mlynów" we got from DHS. (z maila od wspomnianej wcześniej Stefanie Ketzscher)
wydaje mi się, że trzeba by się pogodzić z myślą, że to może nie być Warszawa w ogóle ...
Offline
Użytkownik
Młynów został włączony do Warszawy w tym samym roku w którym wykonano zdjęcie.
Więc opis, że to podwarszawska wieś chyba nie przesądza sprawy?
Offline
Użytkownik
El_Jot napisał:
Młynów został włączony do Warszawy w tym samym roku w którym wykonano zdjęcie.
Więc opis, że to podwarszawska wieś chyba nie przesądza sprawy?
zależy, która części obecnego Młynowa? tereny pomiędzy okopową a Płocką były włączone do Warszawy z tego co pamiętam w 1912
pytanie brzmi czy jest jakiś dokument, który wymienia włączenie do Warszawy w 1916 pozostałej części dzisiejszego Młynowa??
ja czytałem tylko o Koło i Budy (dystrykt/rewir XIX) i Wola (XXII);
po drugie zastanawiam się jak Willy Romer znalazł się nagle w maju 1916 na Woli, Kole, Młynowie czy nawet gdziekolwiek w Warszawie?
wszystkie pozostałe zdjęcia, które są zidentyfikowane jako Warszawa, mają datę Noveber 1916; widać śnieg na ulicach, ludzie są "ciepło" ubrani;
Willy Romer był szeregowym niemieckim żołnierzem. Prawdopodobnie uczestniczył w uderzeniu na treny polskie przez jeziora mazurskie i Grodno. W jego biografia pojawią się Suwałki (zrobił tam kilka zdjęć w 1915). W lutym 1916 zrobiła zdjęcia w Lidzie (obecnie Białoruś). Między marcem a majem robił zdjęcia Sztetli oraz polskich chłopów. We wrześniu kirkutu opisanego jako okolice Białegostoku. Jak to się stało że w Maju 1916 "wyskoczył" na Warszawskie przedmieścia zrobić jedno zdjęcie?
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (4.03.2018 10:36:26)
Offline
Użytkownik
Walka z wiatrakami
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (25.03.2018 12:31:00)
Offline
Moderator
marcinguzek napisał:
Na koniec, ciekawostka związana z szukaniem wiatraka na Młynowie. W innym dodatku (wydawnictwie?) Wyborczej pod nazwa Metro Warszawa znalazł się artykuł "Jeszcze 100 lat temu stały tu wiatraki"
a w nim takie zdjęcie
http://bi.gazeta.pl/im/10/74/15/z224978 … 0-1915.jpg
z podpisem: "Wiatrak za rogatką wolską, rok 1910-1915 Stanisław Dzikowski, Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami Przeszłości"
Moje podejrzenia budzi kształt wiatraka (niczym nie przypominał mazowieckich "koźlaków") okolica też nie bardzo wygląda na rogatkę wolską?
W tym samym dodatku znajduje się piękne zdjęcie z wiatrakami, podpisane "Wiatraki na Woli, w rejonie ulic Obozowej i Ostroroga Konrad Brandel - D. Jackiewicz, Fotografowie Warszawy. Konrad Brandel 1838-1920, Dom Spotkań z Historią i Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015, p. 121, Domena publiczna" z dopiskiem "ok. 1895r." Może tym razem podpis jest poprawny - w tle widać miejską zabudowę:
***
A zdjęcie inicjujące ten wątek - niezależnie od uzasadnionych wątpliwości - żyje już w sieci własnym życiem jako wiatraki z Młynowa...
Ostatnio edytowany przez J23 (9.03.2018 01:18:43)
Offline
Użytkownik
Wydaje mi się, że to kolejna "ułańska fantazja" DSH w opisie zdjęć
proszę spojrzeć na "okolice Ostroroga i Obozowej" z czasów gdy Brandel robił zdjęcie na planie Lindleya z 1897; Ostroroga nazywała się wtedy Młynarska Tylna
wiatraki oznaczone kwadracikami w kółkach które symbolizują wzniesienia na których były budowane
przy murze cmentarza (czyli dokładnie przy Ostroroga) widać tylko jeden; 3 kolejne stoją w okolicach dzisiejszej Zawiszy, pomiędzy zabudowaniami;
ten fragment planu pokazuje że również zdjęcie Romera nie było zrobione przy Młynarskiej!
całą Młynarską bez młynów można zobaczyć tu:
https://www.warszawa.ap.gov.pl/lindley/ … 010-02.jpg
tym razem szczęśliwie rzeczywiście mogą to być jednak wolskie wiatraki
po pierwsze zdjęcie znajduję się w Muzeum Historycznym m. st. Warszawy, wysłałem już tam zapytanie jaki jest oryginalny opis zdjęcia
(coś mi się mami że to było coś jak "wypoczywający ludzie na zachodnich przedmieściach Warszawy"? ale może był to opis autora publikacji? z tego co pamiętam z lat 90.)
Chciałby zwrócić Waszą uwagę na kompozycję zdjęcia, ludzie siedzący na trawie wydaję się wydają się wypoczywać? jakby przyjechali na "majówkę"? Dla tego wydaje mi się ze zdjęcie mogło być zrobione w okolicach tzw. Ogrodu Unruha i Szulca za rogatką wolską na Czystem w okolicach ul. Dworskiej (dziś Kasprzaka). Było to tradycyjne miejsce dla warszawiaków "wypadów za miasto". Na planie Lindleya widać rzeczywiście 5 wiatraków (stojących w okolicach dzisiejszej Skierniewickiej). Zdjęcie mogło by być wykonane z Dworskiej a widniejące na horyzoncie budynki były by przy Wolskiej? zaznaczam, że to spekulacje i hipoteza! (żeby jutro na fejsie nie było: "tak wyglądała Skierniewicka 120 lat temu!")
Offline
Moderator
Lokalizacja na Czystem jest prawdopodobna. Wprawdzie dużo wiatraków było na Kole, ale tam w pobliżu raczej nie było miejskiej, kilkupiętrowej zabudowy, jaką widać w tle. I właśnie dosyć charakterystyczne tło może umożliwić identyfikację, jeśli ktoś zna dobrze te okolice. Z lewej strony charakterystyczny budynek i komin, dalej grupa budynków (szpital zakaźny?), w środkowej części bardzo charakterystyczny podłużny budynek (co by to mogło być?) i wreszcie obniżenie terenu porosłe zielenią.
Pospekulujmy - może to jakoś tak:
Offline
Moderator
Podłużny budynek w tle w centralnej części zdjęcia to mogłoby być lliceum im. gen. Sowińskiego przy ul. Rogalińskiej, ale wtedy datę trzeba by przenieść poza 1914r. Na mapach z tego okresu wiatraki w rejonie ul. Skierniewickiej nadal istnieją:
(fragment mapy niemieckiej 1:25000 opracowanej na podstawie mapy rosyjskiej w 1914r.)
(fragment planu Warszawy 1:25000 z 1915r.)
Offline
Użytkownik
J23 napisał:
(...) Na mapach z tego okresu wiatraki w rejonie ul. Skierniewickiej nadal istnieją:
ja byłbym ostrożny z interpretacją tych map na podstawie obydwu na początku tego wątku proponowałem lokalizację zdjęcia Romera na Górczewskiej bo tam też widać wiatraki przy torach...
to są mapy na rosyjskich podkładach z 1890, nie sądzę żeby Niemcy, po wkroczeniu do Warszawy zajmowali się inwentaryzacją wiatraków na Woli;
przypomnę że działających wiatraków było w 1904 tylko 8! (nie działający wiatrak ma wyłamane prze wiatr śmigi bo nikt go nie ustawia "do wiatru");
Słynny wiatrak Michlera (tego od Pałacyku Michla), określany jako "ostatni na Woli" został spalony przez wycofujących się Rosjan w 1915. (to co z niego zostało przeniesiono pod Górę Kalwarie do Lnina i tam go odbudowano).
I na koniec, to tylko hipoteza jeżeli chodzi o zdjęcie Brandela. I należy to traktować jako ciekawostkę. Bardziej zależało mi na pokazaniu, że umiejscowienie wiatraków na Obozowej czy Ostroroga to nieporozumienie (tak jak lokalizacja zdjęcia Romera na Młynarskiej) ...
natomiast jeżeli ktoś by się chciał "pobawić" i znaleźć, co mogłoby znajdować się "na horyzoncie" (czyli na Wolskiej), to trzeba odczytać z planu Lindleya nr hipoteczne
Plan Lindleya
i sprawdzić co tam było w taryfie? ...
Taryfa 1887
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (13.03.2018 00:22:26)
Offline
Moderator
Dalszy ciąg dyskusji na temat zdjęcia z trzema wiatrakami w wątku "Trzy wiatraki - konkurs":
http://www.kolejkamarecka.pun.pl/viewto … 883#p34883
Offline
Moderator
W wątku "Wiatraki na Woli" nie może zabraknąć grafiki Aleksandra Gierymskiego, datowanej na 1882r.:
http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/docmetadata?id=19859
Tym razem raczej nie ma wątpliwości, że widzimy wiatraki z Młynowa.
Offline
Użytkownik
J23 napisał:
Tym razem raczej nie ma wątpliwości, że widzimy wiatraki z Młynowa.
a dla czego? wiatraki stały na terenie cm żydowskiego!
"między cmentarzami Ewangelickim a Powązkowskim (tam gdzie dziś Cmentarz Żydowski) stało ich też 21"
http://www.rp.pl/artykul/834603-Mlyny-wietrzne.html
albo może grafika jest robiona w kierunku wschodnim i widać wiatraki z okolic Placu Broni?
"a kolejnych 21 było na północ od tzw. placu Broni w rejonie ulic Stawki i Dzikiej." (źródło jw)
a poważnie, nie używałby w dyskusji o wiatrakach na Kole i na Woli nazwy "Młynów". To prawdopodobnie nazwa współczesna (powojenna).
Pisałem już o tym powyżej, że w żadnym ze źródeł historycznych do II wojny światowej nie spotkałem się z taką nazwą "geograficzną " (będę bardzo wdzięczny;
po drugie: patrząc na tą rycinę chyba wiem skąd się biorą pomysły że zdjęcie Romera i Brandela są zrobione na Ostroroga
(D. Jackiewicz, Fotografowie Warszawy. Konrad Brandel 1838-1920, Dom Spotkań z Historią i Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015, p. 121)
I na koniec: grafika Gierymskiego pokazuje bardzo charakterystyczną rzecz. Śmigi wiatraków są zwrócone na zachód. Podobno tak były ustawione wolskie wiatraki prawie zawsze ze względu na kierunek wiejących wiatrów w tej okolicy (nie pamiętam źródła - ale jak trzeba to się przekopię i znajdę). Pisze o tym żeby zwrócić uwagę że wiatraki na zdjęciach Brandela są zwrócone śmigami na wschód co raczej nietypowe dla Wolskich wiatraków ...
Ostatnio edytowany przez marcinguzek (10.04.2018 18:31:18)
Offline
Moderator
Jeszcze w temacie wiatraków - widok Powązkowskiej i kościoła św. Karola Boromeusza na rysunku Aleksandra Majerskiego, datowanym na 1818r. Z prawej strony widoczny wiatrak.
Poniżej plan z 1808r. z zaznaczonym wiatrakiem.
http://www.przyrynek.waw.pl/images/doku … skiego.pdf
https://stareplanymiast.pl/wg-miast/warszawa/page/4/
Offline