Kolejka Marecka - zaciekawiamy Warszawą

Publikujemy nadesłane abstrakty, w celu ułatwienia dokonania wyboru podczas konferencji, bo, niestety, wszędzie być się nie da.
Jeśli jakiś pominięto, a jego autor chciałby go tutaj umieścić, proszę o kontakt.


Obraz konfliktu pomiędzy Anglami a Duńczykami w Kronice Thietmara.
Antoni Żygadło (UWr)
Piątek, godz. 15.30, IH, sala 4.

Na przełomie X i XI w. Anglia doświadczała regularnych ataków skandynawskich najeźdźców, dowodzonych przez Swena Widłobrodego. Król Anglii Aethelred II był nieudolnym i niepopularnym władcą, jego wojska nie były w stanie skutecznie przeciwstawić się wrogom. Wydarzeniom tym został poświęcony opis walk Anglów z Duńczykami zamieszczony w Kronice Thietmara.
Celem referatu jest przedstawienie procesu i wyników analizy obrazu konfliktu rozgrywającego się pomiędzy Anglami i Duńczykami, zamieszczonego w Kronice Thietmara z Merseburga. Analiza ta została podzielona na dwa etapy. Pierwszy z nich dotyczy „warstwy” przekazu związanej z historią zdarzeniową (polityczną). Stanowi on próbę odpowiedzi na pytanie czy informacje zawarte przez Thietmara w Kronice są wiarygodne, a jeśli nie, to jaka jest tego przyczyna. Drugi etap interpretacji Kroniki Thietmara jest poświęcony „warstwie” kulturowej opisu walk Anglów z Duńczykami. Dotyczy on kwestii stereotypów, motywów kulturowych, które można odnaleźć w omawianym przekazie.
Zagadnienie to dotyka także problemu pewnych wartości ideowych, które Kronikarz przekazuje odbiorcy za pomocą interpretowanego opisu. Należy zadać pytanie: czy i jak chęć przekazania tych wartości wpływa na formę i treść przekazu. Referat ten także, skrótowo, przedstawia analizę pewnych wybranych epizodów
zaczerpniętych z życiorysu kronikarza, które są ważne w analizie obrazu walk Anglów z Duńczykami. Zajmuje się on także pewnymi zagadnieniami dotyczącymi causa scribendi przekazu.

             
Zdobycie Fortu Jakuba przez sułtana Saladyna w 1179 roku.
Piotr Solecki (UŁ)
Piątek, godz. 16.00, IH, sala 4.

Niedaleko Damaszku (w odległości ok. 55 km od miasta) znajdowało się bardzo ważne przejście między dwoma jeziorami zwane Brodem Boleści, gdyż zgodnie z tradycją chrześcijańską tutaj Jakub miał walczyć z aniołem . Władca Jerozolimy za namową Templariuszy postanowił zbudować tam fort, który przyjął nazwę zamek Jakuba. Budowę rozpoczęto w październiku 1178 r. i jak pisze Thomas Asbridge: „Baldwin postanowił zbudować warownię, która zdestabilizowała by tworzące się imperium Saladyna i przechyliła szalę zwycięstwa na swoją korzyść” . Konstrukcja była zakrojona na szeroką skalę. Obecne badania archeologiczne wykazały, że wielkość planowanej konstrukcji oraz nakład finansowy na nią przeznaczony były znaczące. Potwierdza to Bernard Hamilton: „Była to wielka konstrukcja fortyfikacyjna o jej znaczeniu świadczy fakt, że przez całą zimę 1178-1179 stacjonowała tam armia z królem by osłaniać siłę roboczą” . Twierdza miała być ważnym uzupełnieniem obronnego systemu Outermer i przyczółkiem do powstrzymywania ekspansji Ajjubidy w Syrii. Z jednej strony było to wyzwanie rzucone Saladynowi, z drugiej miało to uzmysłowić sułtanowi determinację krzyżowców obronie Ziemi Świętej .


Walki Bolesława Chrobrego z Henrykiem II w ujęciu taktycznym i strategicznym w świetle relacji Thietmara.
Zbigniew Witczak (UO)
Piątek, godz. 16.30, IH, sala 4.

Temat referatu związany jest z moim zainteresowaniem historią wojskowości wczesnopiastowskiej szczególnie w zakresie taktyki i strategii walk. Referat ten jest ściśle związany z problematyką badaną w mojej pracy magisterskiej. W historiografii polskiej nieproporcjonalnie mało miejsca poświęcono taktyce i strategii walk wczesnopiastowskich wojsk polskich, w porównaniu z innymi okresami. Jednym z głównych powodów zaistnienia takiej sytuacji jest brak źródeł, jednak w przypadku tego tematu, kronika Thietmara jest źródłem, które oświetla to zagadnienie.
Walki prowadzone pomiędzy pierwszym polskim królem i zachodnim sąsiadem ówczesnego państwa piastowskiego opisane są przede wszystkim właśnie w kronice biskupa merseburskiego Thietmara. Liczne wzmianki dotyczące konfliktu pomiędzy Bolesławem Chrobrym a Henrykiem II pozostawione przez autora, pozwalają odtworzyć zarówno uzbrojenie wojsk polskim, jak i stosowaną wówczas taktykę i strategię. Referat ma na celu przedstawienie w sposób zwięzły rodzaje prowadzenia walk przez Bolesława Chrobrego w czasie trwanie wieloletniego konfliktu z  Henrykiem II. Szczególny nacisk w pracy położony został na uwypuklenie charakterystycznych i powtarzalnych cech prowadzenia walk ofensywnych oraz defensywnych. Analiza thietmarowskich zapisków dotyczących omawianego okresu pozwala na wychwycenie najważniejszych elementów prowadzenia wojen przez polskiego władcę.
Referat został podzielony na kilka części, co pozwala na efektywniejszy sposób przekazania treści w nim zawartych.
Pierwsza część wprowadzająca jest przedstawieniem tematu, źródeł wykorzystanych przy jego opracowaniu oraz krótką charakterystykę tych źródeł – głównym, a właściwie jedynym znaczącym źródłem jest w tym przypadku  Thietmar. W tej części rozważań ważne jest zaznaczenie znaczenia i wiarygodności źródła, na którym opierane będą dalsze wywody. W tym miejscu wyjaśnione zostają także różnice pomiędzy znaczeniami słów: strategia, taktyka, manewr.
Część druga jest zaprezentowaniem walk defensywnych, ich charakteru, typowych i powtarzających się elementów. Rozróżnienie na walki defensywne i ofensywne wynika musi z różnego ich założenia taktycznego i strategicznego.
Część trzecia pracy poświęcona została walkom ofensywnym. Zostaną więc przedstawione te same elementy co w przypadku walk obronnych i różnice pomiędzy forma  sposobem walki.
Krótkie podsumowanie ma na celu uporządkowanie uzyskanych wniosków oraz postawienie pytań i wątpliwości, co wynika z ograniczenia czasowego. Jak wspomniałem referat jest tematycznie związany z pracą magisterską i to właśnie w niej będą kontynuowane rozważania nad problemami zasygnalizowanymi jedynie lub częściowo rozważonymi w referacie, który zamierzam przedstawić na listopadowej konferencji. Na konferencji postaram się odpowiedzieć jedynie na kilka pytań jak np. czy można mówić wówczas o strategii i taktyce zorganizowanej, zaplanowanej i powtarzalnej dla całego okresu walk w Henrykiem II? Czy były to skuteczne sposoby prowadzenia walk? Czy w tym czasie zaobserwować można zmianę lub ewolucję sposobów prowadzenia wojen, a także jaką skuteczność i efektywność realizacji założeń taktycznych i strategicznych miało miała armia polska za Bolesława Chrobrego.


Wyprawy Bolesława Chrobrego na Ruś – rozważania na podstawie kronik z epoki
Marek Kawczyński (UW)
Piątek, godz. 17.00, IH, sala 4.

Referat oparłem na świadectwach kronik i roczników niemieckich, ruskich i polskich. Trzon mojego wystąpienia stanowią działania wojenne przeciwko Rusi i to, co się z nimi wiąże, a więc przygotowania kampanii, ich przebieg oraz wyniki. Na podstawie sprzecznych relacji dziejopisarzy postaram się przedstawić nie tylko przebieg samych kampanii, lecz również skład armii biorących udział w działaniach bojowych, ich liczebność i taktykę. Najwięcej miejsca poświęcę omawianiu starcia nad Bugiem, uważanego za początek kampanii z 1018 roku, w opisie którego relacje kronikarzy są najbardziej rozbieżne. Przyczyny i skutki wojen z Rusią, jako należące bardziej do historii politycznej niż wojskowości ograniczę do niezbędnego minimum.


Wyprawy królów Bolesławów na Ruś, czyli rzecz o średniowiecznych kronikarzach.
Łukasz Wojtach (UW)
Piątek, godz. 17.30, IH, sala 4.

Ogólnym przedmiotem zainteresowanie tego referatu będzie kwestia wykorzystania średniowiecznych źródeł kronikarskich do badania historii wojskowości tej epoki. Natomiast konkretnym problemem – wyprawy Bolesława Chrobrego i Szczodrego na Ruś opisywane przez kolejnych polskich kronikarzy (Gall Anonim, Kadłubek, Kronika Wielkopolska, Długosz).
O wyprawie Bolesława Chrobrego mamy dość dobre informacje, dzięki relacji Thietmara (pisanej, jak na ówczesne czasy – na bieżąco) oraz ruskiej Powieści Minionych Lat. Gall Anonim pisząc o niej w sto lat później przy wykorzystaniu źródeł ustnych, zniekształcił już dość wyraźnie ten przekaz. Kolejni polscy kronikarze na zasadzie głuchego telefonu przepisywali kolejno tekst o tej wyprawie uwspółcześniając go przy okazji. Kronika Wielkopolska pomija informacje o wyprawie Chrobrego, natomiast „odkrywa” wiele nowych przy opisie wyprawy Bolesława Śmiałego na Ruś (faktycznie były dwie wyprawy w latach 1069 i 1076, trudno stwierdzić, którą kronikarz miał na myśli).
Biorąc na warsztat opisy, o których wiemy, że są w dużej mierze dziełem wyobraźni pisarza, postaram się ukazać w jaki sposób owa wyobraźnia działała - w jaki sposób kronikarze upiększali opisy bitew, na jakie elementy sztuki wojennej zwracali uwagę, jak traktowali swój materiał źródłowy. W świetle tych rewelacji, spróbuję odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób można wykorzystywać średniowieczne kroniki do badań nad wojskowością tego okresu (a zwłaszcza Jana Długosza, który jest pierwszorzędnym źródłem do wielu ważnych militarnych zdarzeń, jak bitwa pod Legnicą, Grunwaldem...) i przy okazji zaprezentować pobieżnie ewolucję polskiej wojskowości widoczną ewidentnie w kolejnych odsłonach wypraw Bolesławów na Ruś.


Bitwa pod Legnicą 1241, jej przebieg i znaczenie dla Polski.
Szymon Andrzejewski (UAM)
Piątek, godz. 18.30, IH, sala 4.

Swój referat pt.” Bitwa pod Legnicą 1241, jej przebieg i znaczenie dla Polski” chciałbym przedstawić na konferencji aby  przybliżyć słuchaczom przebieg, strategię i taktykę walczących stron podczas bitwy stoczonej pod Legnicą dnia 9 kwietnia 1241 roku. Poza tym celem referatu jest ukazanie znaczenia tej bitwy dla przyszłości Polski poprzez tezę iż „Klęska wojsk polskich i śmierć Henryka II Pobożnego miała kluczowy wpływ na rozpad państwa Henryków śląskich i oddalenie zjednoczenia ziem polskich”.
W swoim przemówieniu pragnę przedstawić tło historyczne bitwy, a więc państwo Henryków śląskich oraz państwo mongolskie w okresie poprzedzającym bitwę, ich politykę i organizacje. Chciałbym ukazać tutaj sylwetki Henryka II Pobożnego księcia śląskiego, krakowskiego i wielkopolskiego mającego pieczę także nad innymi ziemiami polskimi oraz chana Złotej Ordy Batu-Chana i jego kuzyna Baidara dowodzącego w tejże bitwie wojskami mongolskimi.
W części zasadniczej przemówienia skoncentruję się na zwięzłym przedstawieniu przebiegu bitwy oraz skutkach i znaczeniu jej dla Polski, a poniekąd także dla państwa Węgierskiego. W tej części wspomnę także o liczebności i składzie walczących wojsk.
Podsumowując moje wystąpienie chciałbym podtrzymać i przypomnieć moją tezę iż, klęska wojsk polskich i śmierć Henryka II Pobożnego miała kluczowy wpływ na rozpad państwa Henryków śląskich i oddaliła zjednoczenie ziem polskich z rozbicia dzielnicowego.


„Convertitque se, quia in castro erant sagitte multe, quibus christiani graviter sunt offensi”. Zamki i sztuka oblężnicza w konfliktach krzyżacko-litewskich w drugiej połowie XIV w. na podstawie wybranych przykładów z Kroniki Wiganda z Marburga oraz Annalista Thorunensis.
Tomasz Związek (UW)
Piątek, godz. 19.00, IH, sala 4.

Referat dotyczy sztuki oblężniczej w czasie konfliktów krzyżacko-litewskich w drugiej połowie XIV w.; składa się on z trzech podstawowych części tzn. wstępu (w którym omawiam sytuację obu państw w XIV w., wraz ze stanem militarnym), rozwinięcia (w którym poruszam kluczowe dla tematu kwestie) oraz zakończenia. Oczywiście chciałbym zaznaczyć, że jest to tylko pewien problem badawczy, który udało mi się wyłowić podczas lektury średniowiecznych kronik, w związku z czym referat nie ma na celu omówienia wszystkich problemów związanych ze sztuką oblężniczą w drugiej połowie XIV w.
Swoje wystąpienie chciałbym skupić na kilku kluczowych sprawach, po pierwsze przygotowaniach do wyprawy, sposobach docierania do zamków oraz, co najważniejsze, zamykaniu pierścienia wokół warowni i działaniach temu towarzyszących. Znacząca będzie w tym wypadku relacja z Kroniki Wiganda z Marburga, który ciekawie opisał oblężenie zamku w Kownie w 1362 r. Dla tejże wzmianki znaczące są opisy kopania rowów, budowania szańców oraz machin oblężniczych, a także sam sposób walki obu storn.
Z racji ograniczonego czasu kolejna kwestia, którą chciałbym poruszyć jest związana z zapiską znajdującą się w Kronice toruńskiej i problem łacińskiego słówka „tumelaria”, które pojawia się także w Kronice Wiganda. Jest to bardzo kontrowersyjny rzeczownik ponieważ kronikarze nie używali go zawsze konsekwentnie. W referacie chciałbym przychylić się do opinii, iż można używać go w dwóch znaczeniach: tarana oraz bombardy (tutaj najbardziej przydatna będzie zapiska z Kroniki toruńskiej), z zaznaczeniem iż o wiele bardziej pasuje do niego to drugie tłumaczenie.

Ostatnio edytowany przez Ilianne (17.11.2010 05:36:03)