Kolejka Marecka - zaciekawiamy Warszawą

chrisfox

Rozpoczynam niniejszy wÂątek nie po to, zeby jÂątrzyĂŚ. Co tam sobie odruchowo o kim myÂślĂŞ (i co kto o mnie) to moja/nasza sprawa, odrzuĂŚmy idiotyczne uogĂłlnienia. Polska jest krajem niby jednolitym narodowoÂściowo i obyczajowo, jednak czasem wystarczy siĂŞ oddaliĂŚ od domu o gÂłupie 50 km (no, nie piszĂŞ tu o Brynicy  ), Âżeby znaleŸÌ siĂŞ w Âświecie niemal caÂłkowicie odmiennym od tego "naszego". JĂŞzyk urzĂŞdowy ten sam, caÂła reszta inna 

Na pocz¹tek, chcia³bym zbadaÌ granice wystêpowania dwóch odmiennych nazw tego samego. Wiadomo, ¿e w Warszawie wychodzi siê "na dwór", w Krakowie i Rzeszowie "na pole". To chyba odmiennoœÌ najczêœciej zauwa¿ana. Mnie dawno temu zafrapowa³a jeszcze wystêpuj¹ca gdzieœ na po³udnie (po³udniowy zachód?) od stolicy granica pomiêdzy s³owami "golonka" (u nas) i "golonko" (tam). Mo¿ecie pomóc w ustaleniu granic wystêpowania tych okreœleù? Pewnie da siê doœÌ ³atwo dojœÌ do niezbyt odkrywczych wniosków zwi¹zanych z przesuniêciami granic i ruchami ludnoœci - a mo¿e nie?

OczywiÂście, czekam teÂż na inne tematy. Sporo tego jest. ChciaÂłbym tylko zaapelowaĂŚ - materia jest delikatna i my teÂż bÂądÂźmy 

   
Yorik

Krzysiek widzĂŞ, Âże zaÂłoÂżyÂłeÂś wÂątek etnograficzno-lingwistyczno-kulinarny.

Kilka spostrzeÂżeĂą na poczÂątek. Wybacz, Âże bĂŞdĂŞ chaotyczny (zresztÂą to moja wada)

Co do golonki, u nas mĂłwi siĂŞ raczej w rodzaju ÂżeĂąskim - golonka.
Natomiast czasem Âśmiesznie mĂłwi siĂŞ w liczbie pojedynczej rodzaju mĂŞskiego "winogron" a nie w liczbie mnogiej "winogrona".

"Na polu" i "na dworze" - ja gdzieÂś sÂłyszaÂłem formĂŞ poÂśredniÂą "na dworzu", tylko nie mogĂŞ sobie przypomnieĂŚ gdzie.

A np. na choince kiedyÂś wieszaÂło siĂŞ "baĂąki" wyparte przez (chyba) warszawskie "bombki".

U nas zawsze staÂło sie w kolejkach, a sÂłyszaÂłem, Âże u was nie byÂło kolejek. ByÂły ogonki.

U Was chyba nie chodziÂło sie w gumiakach tylko w kaloszach.

To tak na goraco i na poczÂątek, bo mam nadziejĂŞ, Âże temat siĂŞ rozwinie.


maciejszkocki
 
I jeszcze owoc leÂśny sezonowy w kolorze granatowo-czarnym:
w Galicji = borĂłwki
w KongresĂłwce = jagody

Albo produkt piekarniczy buÂłka w ksztaÂłcie i rozmiarze chlebopodobnym:
w Galicji = weka
w KongresĂłwce = buÂłka paryska


eMeS
 
Kiedy byÂłem na SuwalszczyÂźnie, urzekÂł mnie wyraz wypowiedziany przez pewnÂą starowinkĂŞ patrzÂącÂą w niebo. PowiedziaÂła ona smutno: "komudzisie". Faktycznie, bardzo siĂŞ chmurzyÂło.


chrisfox

O, tej "weki" nie znaÂłem.

Granica miĂŞdzy golonkÂą a golonkiem, przebiega wedÂług moich obserwacji gdzieÂś lekko na poÂłudnie i poÂłudniowy zachĂłd od CzĂŞstochowy. KiedyÂś sporo tuÂłaÂłem siĂŞ po tamtych okolicach i zawsze poznawaÂłem, gdzie jestem - po ostatniej literze tego produktu w menu  Krzepice, PajĂŞczno, czy KÂłobuck - jeszcze golonka. W OleÂśnie, Praszce, czy Byczynie - juÂż golonko. Na GĂłrnym ÂŚlÂąsku oczywiÂście teÂż - jak w Zag³êbiu, nie wiem. Jak to wyglÂąda po bokach, dokÂładniej nie badaÂłem.

"Na dworzu" wydaje mi siĂŞ kieleckÂą - nieco niechlujnÂą, jak tamtejsza gwara - formÂą mazowieckiego "na dworze".

Drobna dygresja, ktĂłrej sobie nie potrafiĂŞ odmĂłwiĂŚ, a zarazem - bĂŞdÂąc mocno rodzinnie z tamtymi stronami zwiÂązany - do ktĂłrej nie czujĂŞ siĂŞ caÂłkiem nieuprawniony  . NajbrzydszÂą ze znanych mi gwar, jest chyba wÂłaÂśnie ÂświĂŞtokrzyska. Totalny zanik rodzaju mĂŞskiego - nawet ludzie sÂą "te", nie "ci", wymiana "o" na "u" ("uny" - zamiast "oni"). Likwidacja (tam, gdzie siĂŞ tylko daÂło  ) gÂłoski "a" (zawsze sobie przypominam Âświetne sÂłowo "wsoze", ktĂłrym kiedyÂś w nocy obrzucaÂł nas hojnie mieszkaniec podkieleckiej wsi  , wymowa "um" zamiast "Âą", mazurzenie itp kwiatki...

Aha, jedno, co mi siĂŞ bardziej tam podoba, niÂż nie  . Na wszystko, co jeÂździ, mĂłwi siĂŞ "sprzĂŞt". KiedyÂś w Kielcach byÂłem Âświadkiem, jak pytajÂącemu o drogĂŞ kierowcy TIR-a powiedziano: "tym sprzĂŞtem tam nie dojedzie" 

"Baniek" nie spotkaÂłem - moÂże nie rozmawiaÂłem nigdzie poza WarszawÂą o bombkach.

Kolejki i ogonki - tak mi siĂŞ wydaje - byÂły rĂłwnouprawnione.

Co do kaloszy... W³aœciwie, nie wiem. Raczej tak, ale teœciowa, pochodz¹ca z okolic nieco na wschód od T³uszcza, nazywa ten przedmiot "gumakami". Inna rzecz, ¿e oni tam - tak mi siê czasem wydaje - nie maj¹ jakiegoœ ujednoliconego jêzyka. Ka¿dy nazywa rzeczy po swojemu - czy tak, jak mu siê akurat (teœÌ by powiedzia³: "jakurat" - z akcentem na ostatni¹ sylabê) wymówi - nie troszcz¹c siê zanadto (po prostu nie dopuszczaj¹c innej ewentualnoœci), czy go ktokolwiek zrozumie.

A wÂłaÂśnie. OdnoÂśnie "zrozumie". Na (bliski) wschĂłd od Warszawy (moÂże nie wszĂŞdzie), powinno siĂŞ chyba podobne zbitki "m i coÂśtam", wymawiaĂŚ "mn i coÂśtam" - wiĂŞc powinno byĂŚ "zrozumnie", "ziemnia" i "mniaÂł" 


chrisfox

A co do Suwalszczyzny, po prostu (powtĂłrzĂŞ za Mirkiem, trudno) urzekÂło mnie, wymawiane miĂŞciutko "tamoj, Âło", zamiast naszego oficjalnego "tam".


Janeczek

I oczywiÂście forma: niech idzie, weÂźmie to. Zamiast naszego: idÂź , weÂź.


maciejszkocki

JeÂśli siĂŞ nie mylĂŞ to w Krakowie braÂło siĂŞ "tusz" a w Warszawie zwykÂły "prysznic".
W Krakowie podoba³ mi siê szczególnie zwrot " idze, idze bajoku" - w czasach mojego dzieciùstwa znaczy³o to mniej-wiêcej "idŸ¿e, idŸ¿e ju¿ wariacie" w takim ciep³ym znaczeniu.


Janeczek

W Krakowie sÂą flizy a u nas glazura.


chrisfox

W Krakowie urocze sÂą te wszystkie koĂącĂłwki "-Âże" - chodŸ¿e, poczekajÂże, weŸ¿e... No i oczywiÂście sÂłynny Buc 

(Âże juÂż nie wspomnĂŞ o "dupceniu")


Janeczek

NajsÂłyniejsze to chyba: klornet i idz ze, idz ze


Yorik

W Krakowie zauwaÂżyÂłem teÂż akcentowanie wyrazĂłw na ostatniej sylabie.

U nas na przyk³ad w mowie potocznej zauwa¿a sie forme przesz³¹ "my byli", "my chodzili", "my by³y", "my chodzi³y" (moja ¿ona dostaje gesiej skórki jak to s³yszy, ja te¿). A mi zawsze chce sie œmiaÌ, bo przypominaj¹ mi siê "Manewry mi³osne" i Aleksander ¯abczyùski poprawiaj¹cy ordynansa - Stanis³awa Sielaùskiego: "œmy!".

Na rzeszowskim targu pytaÂło siĂŞ kiedyÂś "baby" nie "po ile te np. wiÂśnie?" ale "na ile?"

W okolicach Tomaszowa (ale Lubelskiego ) spotkaÂłem siĂŞ natomiast z formÂą czasu przeszÂłego "bylim", "chodzilim" "pilim  ". Tylko, Âże to kurka wodna takie wymieszane wszystko, Âże nie wiem czy to regionalizm, czy jakiÂś napÂływ. W kaÂżdym razie tam mĂłwi siĂŞ teÂż na czosnek "cosnek" (Krzysiek! coÂś dla nas! ) a np. na garnek "baniaczek".
Podejrzewam, teÂż Âże z tamtych wschodnich terenĂłw moÂże pochodziĂŚ sÂłowo "badziewie" jako synonim rzeczy o marnej jakoÂści, byle czego. Tam spotkaÂłem siĂŞ po praz pierwszy z tym okreÂśleniem na przeÂłomie lat 80. i 90.

W tematach kulinarnych oczywiÂście krakowskie "bajgle" a nie "obwarzanki" (spotkaÂłem sie teÂż z formÂą "obarzanki").

BuÂłki "weka" teÂż pamiĂŞtam, bo jako dziecku kojarzyÂły mi siĂŞ zawsze ze sÂłoikami.

Jako dziecko pamietam teÂż z ust ludzi pamietajÂących czasy c.k. monarchii
"huncfot" (to chyba krakowskie) i "baciar" (lwowskie). Oj psociÂło sie wtedy to i nasÂłuchaÂło pod swoim adresem.

No i przypomina mi siĂŞ wystĂŞpujÂący do dziÂś charakterystyczny przemyski zaÂśpiew mylony czĂŞsto z lwowskim "baÂłakaniem".

P.S.
Z tymi kolejkami i ogonkami, to tylko pragnĂŞ zauwaÂżyĂŚ, Âże u nas nigdy nie mĂłwiÂło sie "ogonki". Zawsze "kolejki". MyÂślĂŞ, Âże "kolejki" upowszechniÂły siĂŞ w caÂłej Polsce z chwilÂą, kiedy "przejÂściowe" kÂłopoty z zaopatrzeniem zmieniÂły siĂŞ w "dÂługotrwaÂłe" czyli na poczatku lat 80.

Pozdrawiam


chrisfox

Yorik napisał:

Na rzeszowskim targu pytaÂło siĂŞ kiedyÂś "baby" nie "po ile te np. wiÂśnie?" ale "na ile?"

Ba, mój ojciec - rodowity warszawiak, nie to, co ja - do dziœ czasem u¿ywa formy "po czemu?". Babcia wy³¹cznie tak mówi³a, pamiêtam.

Yorik napisał:

W okolicach Tomaszowa (ale Lubelskiego ) spotkaÂłem siĂŞ natomiast z formÂą czasu przeszÂłego "bylim", "chodzilim" "pilim  ". Tylko, Âże to kurka wodna takie wymieszane wszystko, Âże nie wiem czy to regionalizm, czy jakiÂś napÂływ.

Tak siĂŞ teÂż mĂłwi w okolicach Wyszogrodu. MoÂże i gdzie indziej. W szkole podstawowej zresztÂą spotykaÂłem te formy czĂŞsto wokó³ siebie, ale raczej byÂły zwiÂązane z pewnymi wzorcami podkulturowymi 

Yorik napisał:

Podejrzewam, teÂż Âże z tamtych wschodnich terenĂłw moÂże pochodziĂŚ sÂłowo "badziewie" jako synonim rzeczy o marnej jakoÂści, byle czego. Tam spotkaÂłem siĂŞ po praz pierwszy z tym okreÂśleniem na przeÂłomie lat 80. i 90.

Do mnie ten wyraz teÂż dotarÂł ze wschodu - z tym, Âże raczej bliskiego  (jakieÂś 40 km od Warszawy - rodzina Âżony) - zresztÂą, muszĂŞ przyznaĂŚ niemalÂże z zaÂżenowaniem, sam go obecnie bardzo chĂŞtnie uÂżywam - ot, przenikanie kultur...

Pozdrawiam 

(prawda, Âże fajny wÂątek wymyÂśliÂłem?)


Yorik

chrisfox napisał:

(prawda, Âże fajny wÂątek wymyÂśliÂłem?)

Ekstra.
Jeszcze kilka postów a zacznê mówiÌ jak kaszebsku i odkryjê w sobie górnoœl¹skie pochodzenie. Ma³o tego. Dojdê do wniosku, ¿e jestem jedynym ¿yj¹cym w Polsce S³owiùcem, maj¹cym tego pe³n¹ œwiadomoœÌ.

P.S.
ÂŻona juÂż dziwnie na mnie patrzy. RozumieĂŚ nie mus,i bo i tak ma z tym problemy juÂż od kilkunastu lat. 


chrisfox

Jeszcze mi siĂŞ jedno przypomniaÂło. W kieleckiem, na targowisko mĂłwi siĂŞ "targowica" - i to okreÂślenie (takÂże uÂżywane zupeÂłnie oficjalnie, przez wÂładze), spotykaÂłem nawet sporo na poÂłudnie od CzĂŞstochowy (niemalÂże pod Zawierciem). Jak to jest gdzie indziej?

Co do Krainy LatajÂących ScyzorykĂłw (bardzo przepraszam, taki napis moÂżna byÂło jeszcze parĂŞ lat temu ujrzeĂŚ przy g³ównej ulicy w Radomiu - a moÂże jest tam do dziÂś  ), przypomniano mi teÂż wyraz "duchĂłwka" na okreÂślenie piekarnika (w kuchni wĂŞglowej).

Z tego, co mi teraz przychodzi do g³owy, jest jeszcze kwestia "tylko, czy aby" (nie wiem, czy owo "aby" to jakiœ ³owicki regionalizm, czy odmiennoœÌ miejsko-wiejska).

Aha, dziÂś zwrĂłcono mi uwagĂŞ, Âże sÂłowo "ogonek" jest juÂż u nas (w Warszawie) raczej archaizmem - rzeczywiÂście, chyba go dawno nie sÂłyszaÂłem.


Janeczek

Nie wiem z jakiego regionu pochodzi³ pewien cieœla, który kiedyœ w Warszawie rzek³ do swojego pomocnika - "Zabij goŸdzia", "Zabij goŸdziem" - a znaczy³o to po prostu - "Wbij gwóŸdŸ".

I innego typu regionalizm - jeszcze w latach osiemdziesiÂątych w SuwaÂłkach w pierwszÂą ÂśrodĂŞ po pierwszym i pierwszÂą po piĂŞtnastym nie sprzedawano gorzaÂły. JARMARK.


burza

ÂŚwietny temat:) To ja teÂż coÂś dorzucĂŞ. U nas na poÂłudniu, w woj. ÂślÂąskim mĂłwimy nie tylko, Âże wychodzimy siĂŞ "na dwĂłr" ale teÂż "na podwĂłrko".

U nas sÂą ziemniaki, a w Zakopanem - "grule".

Co do pewnego przyrzÂądku kuchennego znanego pod nazwÂą "rogolki" u nas, gdzie indziej wystĂŞpuje on jako "rogulka" albo "fyrlok" 

Jak dla mnie to doœÌ zabawnie brzmi mowa typowo œl¹ska, w Bielsku tego nie ma, ale mieszkaùcy np. Katowic s¹ czêstymi goœÌmi u nas i mo¿na pos³uchaÌ ich dialektu œl¹skiego. Tak samo w górach czêsto przebywaj¹ i mo¿na pods³uchaÌ ich sposobu mówienia - nie by³abym sk³onna go u¿yÌ, ale osobiœcie podoba mi siê. Zamiast "kosza na œmieci" maj¹ "hasiok", zas³yszane w schronisku: "kaj idziemy?" - "do autobusa", "kto wypi³ to odniesie ta szklonka".

W Bielsku czĂŞsto uÂżywamy nazwy "wek" w rodzaju mĂŞskim na dÂługÂą buÂłkĂŞ, natomiast w GdaĂąsku spotkaÂłam siĂŞ z nazwÂą "buÂłka paryska" albo "buÂłka wrocÂławska". Do tego nazwa "grysik" byÂła obca dla ekspedientek gdy chodziÂło mi o "kaszĂŞ mannĂŞ."


chrisfox

burza napisał:

ÂŚwietny temat:) To ja teÂż coÂś dorzucĂŞ.

Fajnie, Âże siĂŞ odezwaÂłaÂś  Bardzo liczyÂłem na pomoc z zewnÂątrz - wszak nasz dzielny Yorik nie zaÂłatwi wszystkiego.

burza napisał:

U nas na poÂłudniu, w woj. ÂślÂąskim mĂłwimy nie tylko, Âże wychodzimy siĂŞ "na dwĂłr" ale teÂż "na podwĂłrko".

No proszĂŞ, tego nie znaÂłem.

burza napisał:

U nas sÂą ziemniaki, a w Zakopanem - "grule".

U nas raczej teÂż (ziemniaki, naturalnie - choĂŚ kartofle teÂż bywajÂą), na zachodzie (tym nieco bliÂższym) chyba raczej kartofle (czy - w Wielkopolsce - wrĂŞcz pyry). ChociaÂż - co do pyr - wcale siĂŞ z tÂą nazwÂą uÂżywanÂą oficjalnie nie spotkaÂłem.

burza napisał:

Co do pewnego przyrzÂądku kuchennego znanego pod nazwÂą "rogolki" u nas, gdzie indziej wystĂŞpuje on jako "rogulka" albo "fyrlok"

A có¿ to takiego? Chêtnie bywam w kuchni, ale ¿adna z tych nazw nic mi nie mówi.

burza napisał:

Jak dla mnie to doœÌ zabawnie brzmi mowa typowo œl¹ska

Ja jÂą akurat zawsze lubiÂłem.

burza napisał:

w GdaĂąsku spotkaÂłam siĂŞ z nazwÂą "buÂłka paryska" albo "buÂłka wrocÂławska". Do tego nazwa "grysik" byÂła obca dla ekspedientek gdy chodziÂło mi o "kaszĂŞ mannĂŞ."

W Warszawie "wek" raczej nic nikomu z miejscowych nie powie - juÂż chyba prĂŞdzej wielkopolsko-wrocÂławska (chyba wrocÂławska, nie mam pewnoÂści) "szneka" czy wrĂŞcz "szneczka" - choĂŚ to raczej nie oznacza tego samego. U nas buÂłka wrocÂławska, to normalna podÂłuÂżna buÂłka, paryska moÂże byĂŚ (przynajmniej po mojej stronie WisÂły  ) nieco bardziej wydÂłuÂżona - coÂś trochĂŞ po drodze do bagietki. "Grysik" jest mi znany, ale wÂątpiĂŞ, czy tak siĂŞ u nas mĂłwi - stanowczo raczej "kasza manna".


chrisfox

A znacie takie sÂłowa, jak "Âśfanta" (ÂświĂŞta - okolice TÂłuszcza) "pociung" (odmienia siĂŞ "do pociunga" - tamÂże), czy "Âśfynia" - koÂło ÂŁukowa?


Yorik

chrisfox napisał:

Bardzo liczyÂłem na pomoc z zewnÂątrz - wszak nasz dzielny Yorik nie zaÂłatwi wszystkiego.

Krzysiek! Jestem naprawdĂŞ wzruszony 


burza

Rogolka to inaczej teÂż mÂątewka, czyli takie drewniane mieszadeÂłko, ktĂłre uÂżywasz do, np. rozmieszania mÂąki z mlekiem. (Dla mnie to wyglÂąda jak gwiazdka na trzonku  ) JeÂśli "chĂŞtnie bywasz w kuchni" to sÂądzĂŞ, Âże juÂż wiesz, o ktĂłry przedmiot mi chodzi.

A co powiesz o "zakluczaniu drzwi"? OsobiÂście sÂłyszaÂłam takie wyraÂżenie kilkakrotnie, ale nie wiem z ktĂłrego regionu ono pochodzi.

A jak mĂłwicie na maÂłe buÂłki? - bo u nas to "kajzerki".


chrisfox

Ja teÂż uwaÂżam, Âże temat jest fajny. Zawsze lubiÂłem ró¿ne gwary - przynajmniej przemieszczajÂąc siĂŞ po kraju czuÂłem jak¹œ odmiennoœÌ - a wszak sposĂłb mĂłwienia to jedynie wstĂŞpny jej sygnaÂł. DraÂżni mnie powolna, toporna unifikacja polszczyzny - zanikanie tych uroczych odmiennoÂści na rzecz jednej uniwersalnej, paskudnej mowy, bardzo niewiele majÂącej cech wspĂłlnych z tym, co kiedyÂś nazywano "jĂŞzykiem literackim" DziÂś zamiast literackiego, mamy juÂż jedynie jĂŞzyk telewizyjny 


chrisfox

burza napisał:

Rogolka to inaczej teÂż mÂątewka, czyli takie drewniane mieszadeÂłko, ktĂłre uÂżywasz do, np. rozmieszania mÂąki z mlekiem. (Dla mnie to wyglÂąda jak gwiazdka na trzonku  ) JeÂśli "chĂŞtnie bywasz w kuchni" to sÂądzĂŞ, Âże juÂż wiesz, o ktĂłry przedmiot mi chodzi.

Teraz wiem 
A jak siĂŞ on u nas fachowo nazywa... nie mam pojĂŞcia.

burza napisał:

A co powiesz o "zakluczaniu drzwi"? OsobiÂście sÂłyszaÂłam takie wyraÂżenie kilkakrotnie, ale nie wiem z ktĂłrego regionu ono pochodzi.

SÂłyszaÂłem. Pewnie to jakieÂś wschodnie, ale nie kojarzĂŞ skÂąd dokÂładnie.

burza napisał:

A jak mĂłwicie na maÂłe buÂłki? - bo u nas to "kajzerki".

Kajzerki - ale nie jestem pewien, czy przypadkiem nie dotyczy to wy³¹cznie bu³ek z krzy¿owym wg³êbieniem na górnej powierzchni. Sam siê waham, czy nazwaÌ kajzerk¹ bu³kê, która tego nie ma - tu u¿ywam bezpiecznej formy "bu³eczki". Chyba, ¿e s¹ razowe - wtedy raczej "grahamki" (tak przynajmniej mówi³a Babcia).


Yorik

burza napisał:

Rogolka to inaczej teÂż mÂątewka, czyli takie drewniane mieszadeÂłko, ktĂłre uÂżywasz do, np. rozmieszania mÂąki z mlekiem. (Dla mnie to wyglÂąda jak gwiazdka na trzonku  ).

He, he, u nas na to mówi¹ "ko³tuszka" (przynajmniej z takim okreœleniem siê spotka³em). Nawet mam gdzieœ coœ takiego w otch³aniach kuchennych szuflad). Mo¿na to ustrojstwo kupiÌ na targu razem z ró¿nymi innymi ciekawymi rzeczami. Jeszcze. Pamietam te¿, ¿e mo¿na to by³o robiÌ z.. choinki. Przed wyrzuceniem choinki odcina³o sie czubek z gwiaŸdziœcie odchodz¹cymi ga³¹zkami, obcina³o sie ga³¹zki i wychodzi³o coœ zbli¿onego. Znajomy tak robi³. WidaÌ nic nie mog³o siê zmarnowaÌ w biednej Galicji.
Przypomnia³o mi siê tez coœ z Kujaw. Mój krewny, którego czêœÌ rodziny stamt¹d pochodzi, twierdzi, ¿e tam jest zwyczaj... s³odzenia zup a nie solenia.
Nie wiem. Nie prĂłbowaÂłem 
A co drodzy warszawiacy powiecie na s³owo "wichajster", ponoÌ doœÌ kiedyœ powszechne w stolicy, a oznaczaj¹ce bli¿ej nieokreœlony przyrz¹d?


burza

Zgadzam siê z Tob¹, Chrisfox, zanika gwara i dialekty. U nas sporo ludzi wstydzi siê u¿ywania gwary œl¹skiej, bêd¹c w innych zak¹tkach kraju. Spotka³am siê z faktem, ¿e w kilku rejonach nie lubi¹ œl¹zaków i ich "zaci¹gania". Jednak ka¿dy sposób mówienia ma w sobie urok, zespajaj¹c mieszkaùców z ich regionem i wyró¿niaj¹c ze spo³eczeùstwa. Myœlê, ¿e to powinno siê ceniÌ i pielêgnowaÌ.
W takim razie moÂże wrzucĂŞ ciekawy link z przykÂładami wyrazĂłw ÂślÂąskich i powiedzonkami ÂślÂąskimi. NieÂźle siĂŞ przy nim moÂżna ubawiĂŚ 

http://www.slownik_slaski.itatis.pl/


Yorik

chrisfox napisał:

Yorik napisał:

A jak mĂłwicie na maÂłe buÂłki? - bo u nas to "kajzerki".

Kajzerki - ale nie jestem pewien, czy przypadkiem nie dotyczy to wy³¹cznie bu³ek z krzy¿owym wg³êbieniem na górnej powierzchni. Sam siê waham, czy nazwaÌ kajzerk¹ bu³kê, która tego nie ma - tu u¿ywam bezpiecznej formy "bu³eczki". Chyba, ¿e s¹ razowe - wtedy raczej "grahamki" (tak przynajmniej mówi³a Babcia).

Kajzerki to buÂłki z czterema lub piĂŞcioma naciĂŞciami.

Zawsze przypominaja mi siĂŞ "chrupiÂące buÂłeczki ministra KrasiĂąskiego" (co ta komuna z czÂłowiekiem zrobiÂła!).
A czy u Was teÂż na pszennÂą, sÂłodkÂą, plecionÂą buÂłkĂŞ z kruszonkÂą mĂłwi siĂŞ : "chaÂłka"?


chrisfox

Wichajster rzeczywiÂście oznacza coÂś... no, po prostu coÂś. DziÂś to raczej archaizm, ale brzmi piĂŞknie. W odró¿nieniu od czasem go tu i Ăłwdzie zastĂŞpujÂącego "dynksu", czy "dynksika" (ludzie kochani, przecieÂż to jagodzianka, dykta, denaturat - jak tak moÂżna!). Pewien mĂłj znajomy zamiast "wichajster" mĂłwiÂł "brzdryngiel" - ale to juÂż chyba jego oryginalna twĂłrczoœÌ  Nie proÂściej powiedzieĂŚ "takie cóœ?".

ChaÂłka - oczywiÂście, tak. W czasach minionych oficjalna nazwa brzmiaÂła "chaÂła zdobna".


burza

U nas "chaÂłka" to pleciona buÂłka sÂłodka, jest np. o smaku rumowym:)


chrisfox

Macie dobrze...

DziĂŞkujĂŞ za link, niestety, bĂŞdĂŞ musiaÂł chyba odpaliĂŚ innÂą przeglÂądarkĂŞ - pod moim firefoxem nie dziaÂłajÂą odnoÂśniki do tÂłumaczeĂą  Strona - jak napisano - w budowie, na pewno sie poprawiÂą.

Czy mi siĂŞ zdaje, czy na razie najwiĂŞcej uciechy dostarcza nam obszar sÂłownictwa zwiÂązanego z jedzeniem? 
(aÂż zgÂłodniaÂłem)


Yorik

chrisfox napisał:

Wichajster rzeczywiÂście oznacza coÂś... no, po prostu coÂś. DziÂś to raczej archaizm, ale brzmi piĂŞknie.

Dzisiaj na takie "cóœ" coraz czêœciej mówi siê pardon: "pierdolnik" niestety.
Natomiast znajomy krakus, ktĂłry przez pewien czas pracowaÂł w kopalni na ÂŚlÂąsku wspominaÂł, Âże jego brygadzista ÂŚlÂązak, kiedy chciaÂł Âżeby mu coÂś podaĂŚ nie mĂłwiÂł "daj Âłopata", "daj kilof" tylko "daj mi tego onego". I skarÂżyÂł siĂŞ, ze nigdy nie wiedziaÂł o co chodzi, czym powodowaÂł gniew brygadzisty.
Natomiast sÂłowo chaÂła jak sÂądzĂŞ pochodzi od pewnego jĂŞzyka, ktĂłry jeszcze kilkadziesiÂąt lat temu byÂł powszchnie znany na ulicach i targach maÂłych miasteczek w Galicji i KongresĂłwce 


chrisfox

Z obszarĂłw zbliÂżonych do ÂŚlÂąska (i z samego GĂłrnego ÂŚlÂąska), zapamiĂŞtaÂłem powtarzane czĂŞsto - wyraÂźnie niemieckiego pochodzenia - "ja" (w Wielkopolsce oczywiÂście "tak"), a z okolic nieco bliÂższych Opolu (Olesno, Lubliniec), odmianĂŞ sÂłowa "on" - dopeÂłniacz tam brzmiaÂł "onego". SpotkaÂłem siĂŞ teÂż tam ze Âświetnym sÂłowem "przyporek" (po naszemu rozporek).


chrisfox

Yorik napisał:

Dzisiaj na takie "cóœ" coraz czêœciej mówi siê pardon: "pierdolnik" niestety.

Oj, znaÂłem pewnego Pana Kazia (wÂłaÂściciela nie caÂłkiem chyba legalnego warsztatu samochodowego  ), ktĂłry na wszystko, czego nie potrafiÂł nazwaĂŚ (czyli na kaÂżdy wichajster) mĂłwiÂł "o, tam jest taki ch...".

Yorik napisał:

sÂłowo chaÂła jak sÂądzĂŞ pochodzi od pewnego jĂŞzyka, ktĂłry jeszcze kilkadziesiÂąt lat temu byÂł powszchnie znany na ulicach i targach maÂłych miasteczek w Galicji i KongresĂłwce

Tu siê z pewnoœci¹ nie mylisz. Jest to przecie¿ zreszt¹ jeden z narodowych specja³ów.


burza

Znam sÂłowo "pierdolnik" z GdaĂąska, gdzie moja rodzinka uÂżywa go, do nazywania jakiejÂś maÂłej podrĂŞcznej rzeczy, ktĂłrej nie umie siĂŞ w danej chwili okreÂśliĂŚ - np. " no taki maÂły pierdolnik przy Âśrubce" (gdy chodzi o nakrĂŞtkĂŞ).

U nas na poÂłudniu mamy "zazdrostki" czyli maÂłe firanki wieszane od okoÂło 1/4 okna w dó³, szczegĂłlnie w kuchni. Jakie jeszcze znacie nazwy na takie firaneczki ozdobne?. Od babci wiem, Âże sÂłuÂżyÂły kiedyÂś do podglÂądania co robi sÂąsiad/ka 

Moja babcia uÂżywa teÂż sÂłowa "juszka" do okreÂślenia wywaru na zupĂŞ.

PS. OdnoÂśnie linka to wytÂłumaczenia zaczynajÂą siĂŞ dopiero od 6 stronki.


chrisfox

Nie wiem, jak dziÂś - czytaÂłem, Âże przed wojnÂą w Wielkopolsce zupeÂłnie niewinnie uÂżywano marnie dziÂś brzmiÂącego sÂłowa "pierdoliĂŚ" - w znaczeniu "bredziĂŚ", "opowiadaĂŚ gÂłupoty" (po ÂślÂąsku to chyba bĂŞdzie "fanzoliĂŚ", u nas "chrzaniĂŚ").

Co do zazdrostki, spotykam to sÂłowo u nas. KiedyÂś sÂłyszaÂłem wrĂŞcz "zanawieska", ale nie jestem pewien, czy nie byÂło to celowe znieksztaÂłcenie - choĂŚ wydaje siĂŞ mieĂŚ co nieco wspĂłlnego z rosyjskim (a w koĂącu mieszkam na wschodzie), wiĂŞc moÂże? "Juszki" nie znam.

Jeszcze po kielecku  Babcia na okreÂślenie obcisÂłego ubrania (nie jestem pewien, czy chodziÂło konkretnie o bluzkĂŞ, czy bardziej ogĂłlnie o cokolwiek), uÂżywaÂła sÂłowa "ochlistuszek" - bo takie to "ochliÂśniĂŞte". W okolicy Starachowic egzystowaÂło teÂż dziwne sÂłowo na okreÂślenie (nie jestem do koĂąca pewien) niewielkich skrawkĂłw ziemi, czy teÂż wrĂŞcz bruzd na polu - "grÂąbki" (to oficjalnie - tam mĂłwiono "grumpki" - tytuÂłujÂąc tak, zresztÂą niezbyt Âżyczliwie, mieszkaĂącĂłw sÂąsiedniego WÂąchocka).


burza

Na po³udniu mo¿na spotkaÌ te¿ takie zwroty, jak cudziÌ - ci¹gn¹Ì za w³osyzakutaÌ - wymieszaÌ zaonacyÌ - zaczepiÌ (to z ¿ywiecczyzny) albo obyrtaÌ - obracaÌ, krêciÌ.

Na wÂłosy mĂłwi siĂŞ u nas czasem szkuty, na brzuch - bandzioch, kaÂłdun; jak coÂś Âśmierdzi to capi kuje albo troli.

UbrudziĂŚ siĂŞ to u nas "ukidaĂŚ siĂŞ, ufajdaĂŚ albo urÂąbaĂŚ".


chrisfox

To obyrtanie pewnie ma coÂś wspĂłlnego z oberkiem - albo odwrotnie.

W³osy czasem - doœÌ niesympatycznie - nazywane s¹ kud³ami. Nie wiem, czy to regionalne, czy ogólnopolskie. Wyraz chyba jakiegoœ obcego pochodzenia (coœ czyta³em, ale nie pamiêtam). Brzuch - kiedyœ - w Warszawie nazywa³o siê walizk¹ (dziœ jakoœ mniej to s³yszê). "Ur¹baÌ siê" (bardziej "nar¹baÌ") - raczej doœÌ ³agodnie - u¿ywane jest w odniesieniu do upojenia alkoholem.


Yorik

chrisfox napisał:

To obyrtanie pewnie ma coÂś wspĂłlnego z oberkiem - albo odwrotnie.
Brzuch - kiedyÂś - w Warszawie nazywaÂło siĂŞ walizkÂą (dziÂś jakoÂś mniej to sÂłyszĂŞ).

W okolicach Tomaszowa Lub. spotkaÂłem sie z okreÂśleniem brzucha (w znaczeniu duÂży brzuch) "wancioÂł".
U nas mĂłwi siĂŞ teÂż "bebech" ale to chyba ogĂłlnopolskie.
W podrzeszowskich wioskach gwarowo czasem mĂłwiÂą nie: "przywiozÂłeÂś", "przywiozÂłaÂś" ale: "przywiezÂłeÂś", "przywiezÂłaÂś"  .

Poza tym przypomniaÂła mi sie charakterystyczna warszawska (moÂże mazowiecka) wymowa "li": "palywo" (paliwo), "rozwalyĂŚ"(rozwaliĂŚ).

Kiedyœ w Warszawie mówi³o siê te¿ chyba wzi¹Ì kogoœ "za wszarz" czyli za w³osy. Na kogoœ niezaradnego: "z miasta œcie a d... œcie".


chrisfox

Yorik napisał:

przypomniaÂła mi sie charakterystyczna warszawska (moÂże mazowiecka) np. "palywo" (paliwo), "rozwalyĂŚ"(rozwaliĂŚ).

Moim zdaniem, Ÿle to wszystko jest pisane - akcentuje siê obecnoœÌ tego "y", a dla mnie wa¿niejsza jest charakterystyczna wymowa "l" (nie do zapisania) - lekko "cofniêta" i jakby z delikatnym akcentem na tej g³osce. A owo s³ynne w ca³ym kraju "y" (raczej warszawskie, ni¿ mazowieckie - chyba), jest w istocie czymœ poœrednim miêdzy "y", "i" a nawet czasem jakby z domieszk¹ "e" (ja to w ka¿dym razie tak s³yszê). A w ogóle, kto dziœ ma taki akcent? Owszem, parê razy s³ysza³em, ale to ju¿ chyba zanika.

Z osobliwoœci mazowieckich (przynajmniej wed³ug moich obserwacji nie wy³¹cznie warszawskich), chêtnie dodam s³ówka "nasz" i "wasz" (u nasz, u wasz). Nie wiem, jak po zachodniej stronie Wis³y, ale w Koby³ce, czy Wo³ominie tak siê wci¹¿ mówi.

"PrzywiezÂłam" gdzieÂś sÂłyszaÂłem i chyba nie byÂło to na Podkarpaciu - jakoÂś nie mogĂŞ skojarzyĂŚ, gdzie.


chrisfox

Yorik napisał:

Kiedyœ w Warszawie mówi³o siê te¿ chyba wzi¹Ì kogoœ "za wszarz"

Albo wrĂŞcz "za wsiarz" 


Yorik

chrisfox napisał:

Z osobliwoœci mazowieckich (przynajmniej wed³ug moich obserwacji nie wy³¹cznie warszawskich), chêtnie dodam s³ówka "nasz" i "wasz" (u nasz, u wasz). Nie wiem, jak po zachodniej stronie Wis³y, ale w Koby³ce, czy Wo³ominie tak siê wci¹¿ mówi.

A to bardzo ciekawe zjawisko, które kiedyœ wyjaœnia³ mi polonista. Otó¿ to by³o spowodowane nadgorliw¹, nieporadn¹ prób¹ unikniêcia mazurzenia.
W ten sposĂłb "s" nawet tam gdzie byĂŚ powinno, zamieniaÂło siĂŞ w "sz".
PrzykÂładem w literaturze jest lokaj Wokulskiego w "Lalce" (dawno czytaÂłem).
W radomskiem spotkaÂłem siĂŞ z czymÂś odwrotnym. Zamiast "warsztat" mĂłwiono: "warstat".

No i oczywiÂście warszawski "szemrany" (nawet "siemrany" - tak jak napisaÂłeÂś KrzyÂśku brakuje odpowiedniej gÂłoski  ). Od tego nawet powstaÂł dziwotwĂłr - sÂłowotwĂłr: "siemraniec" - na kogoÂś z pó³œwiatka, z pogranicza marginesu.


chrisfox

No tak, na identycznej zasadzie dziÂś niektĂłre osoby pojawiajÂące siĂŞ - niestety - w mediach, prĂłbujÂą hiperpoprawnej wymowy Âźle im siĂŞ kojarzÂącej koĂącĂłwki "om". I potem mamy w telewizorze takie potworki - "FrancuzÂą", "WÂłochÂą"... (rany, jakoÂś to ostatnie obrzydliwie mi siĂŞ kojarzy - idĂŞ spaĂŚ  ).


Zbig

Co do „wihajstra” to chyba odchodzi on z reszta niemieckich okreÂśleĂą techniczno-rekwizytwoych. Sam go chĂŞtnie uÂżywam a polska kalka byÂłaby za dÂługa: „JaknazywasiĂŞon”  .
To przypomina mi jak bodaj generaÂł Zaruski narzekaÂł w poczÂątkach XX w, Âże niektĂłrzy, poczciwy "ruksak" chcÂą nazywaĂŚ dziwacznie: plecakiem.


Yorik

Zbig napisał:

To przypomina mi jak bodaj generaÂł Zaruski narzekaÂł w poczÂątkach XX w, Âże niektĂłrzy, poczciwy "ruksak" chcÂą nazywaĂŚ dziwacznie: plecakiem.

W latach siedemdziesiÂątych byÂła akcja wprowadzania jedynie sÂłusznych i "prawidÂłowych" okreÂśleĂą na narzĂŞdzia.
Pamietam, ze zamiast "hebel" miaÂło siĂŞ mĂłwiĂŚ "strug", zamiast "ÂśrubokrĂŞt"- "wkrĂŞtak", a zamiast "imadÂło" - "trzymak". Facet od zajĂŞĂŚ praktycznych za pomyÂłki stawiaÂł nieprawdopodobne iloÂści dwĂłj. MineÂło tyle lat a ja dalej mĂłwiĂŞ hebel i ÂśrubokrĂŞt. 

P.S.
Ale np. "rozrusznik" sie przyj¹³ (zamiast "starter") i gaŸnik te¿ (zamiast "karburator"). Jêzyk jest ¿ywy. Zmienia siê szybciej ni¿ my postrzegamy.
Dzisiaj zamiast gaÂźnika mamy "sterowany elektronicznie wtrysk wielopunktowy".


chrisfox

Z narzêdziami rzeczywiœcie trochê siê pozmienia³o. Dorzucê mesel (przecinak), hamer (m³otek - nawet klepanie starzy fachowcy nazywali niekiedy hamrowaniem), buchwel lub wrêcz bukwel (brzeszczot, pi³ka do metalu), bor/bormaszyna (wiert³o/wiertarka)... Jakieœ nieznane mi bli¿ej urz¹dzenie nazywano "flachajz¹" a inne "flachcêgami". Zamiast spawaÌ, kiedyœ "szwejsowano" (jeszcze nawet po tym, co siê dzia³o 1976 roku w Ursusie, s³ysza³em gdzieœ piosenkê o przyszwejsowaniu poci¹gu do szyn), skrobanie nazywa³o siê "szabrowaniem" a s³u¿¹cy do tego skrobak - "szabrem". A co do imad³a, ponoÌ kiedyœ (osobiœcie nie s³ysza³em) u¿ywano nazwy "œrubstak".


Janeczek

Jak najbardziej - œrubsztak to imad³o, krêpcêgi - póŸniej giêtki, by³y to cêgi do wyginania rurek elektrycznych, autogen - palnik acetylenowy, lutlampa - lampa lutownicza, dornik - punktak, sztamajza - d³uto, krajzega - pi³a tarczowa, kolba - lutownica, laubzega - pi³ka w³oœnicowa.
Natomiast na kolei : brek - pomost hamulcowy, weksel - zwrotnica, smoczek - inÂżektor.
A mnie siĂŞ zawsze bardzo podobaÂło nazywanie parowozĂłw tendrzakĂłw - "kusymi".
ZostaÂło to nawet oficjalnie uznane przez PKP i w oznaczeniu serii parowozu tendrzaka - Âśrodkowa duÂża litera K oznacza KUSY, np TKh 100. A w latach dwudziestych tego typu parowozy nazywano TANKAMI.
   

chrisfox

Faktycznie, giĂŞcie jakichÂś elementĂłw (rur, prĂŞtĂłw) do dziÂś (nawet chyba niemalÂże oficjalnie) nazywane jest krĂŞpowaniem.

Wielkie dziĂŞki Krzysiu. PozdrĂłw PoznaĂą.

PojechaÂłem i mam!
(takie zdjÂątko)



To jest napisane po regionalnemu...

Przy okazji, zacytujĂŞ z pamiĂŞci pewnÂą fraszkĂŞ - bardzo niedokÂładnie, bez jednej linijki, ktĂłrej nijak sobie nie przypominam:

W Szwecji wszystko po szwedzku
W Grecji wszystko po grecku
W..................
W poznaĂąskiem - po niemiecku

Dalej:



chrisfox

Eee tam... Przy ró¿nych okazjach przekazujĂŞ mu - bez poÂśrednictwa OgĂłlnoÂświatowej Sieci - ciekawsze rzeczy 

No to jak w koĂącu z tymi taczkami?

(parafrazujÂąc nieco pewnÂą reklamĂŞ, niedÂługo pewnie bĂŞdĂŞ mĂłgÂł powiedzieĂŚ: "dziÂś sam jestem teÂściem, wiĂŞc..." itd.) Trudno, trzeba pewnie bĂŞdzie i przez to przejœÌ 

Aha, spotkaliÂście siĂŞ moÂże przy okreÂślaniu kierunkĂłw ze zwrotami "w lewika", czy "w prawichĂŞ"? Czy to regionalne (PÂłoĂąsk-WyszogrĂłd), czy po prostu takie sobie?


Janeczek

Nie zawsze jest tak Âźle z teÂściami. Ja znam wrĂŞcz przykÂład jakÂże odmienny.

Pewna kobieta miaÂła czterech synĂłw. OczywiÂście, kaÂżdy z nich w swoim czasie oÂżeniÂł siĂŞ. Matka kaÂżdÂą z synowych obdarzyÂła gorÂącÂą, matczynÂą miÂłoÂściÂą o czym dobitnie ÂświadczÂą pieszczotliwe okreÂślenia, ktĂłre nadaÂła kaÂżdej z nich. PodajĂŞ w kolejnoÂści alfabetycznej:
KoszarĂłwa,
Mongolica,
Niemra,
Ruda MaÂłpa.

Wszelkie podobieĂąstwo do osĂłb jest nie przypadkowe. 


chrisfox

Janeczek napisał:

Nie zawsze jest tak Âźle z teÂściami.

SÂłyszaÂłem o tym, sÂłyszaÂłem. 


Zuzi@

maw napisał:

A byÂł tu juÂż ÂślÂąski "ciul" czy przegapiÂłem?
No i "heiss" vel "hajs" czyli ogrzewanie.

No proszĂŞ mĂłj region ma piĂŞknÂą opiniĂŞ  . No có¿... WÂłaÂściwie taka prawda, Âże u nas na ÂŚlÂąsku mozna sobie takich rzeczy posÂłuchac. 

A takie moje pytanie (tylko prosze nie odbierajcie tego jako zarzut). Ostatnio sÂłyszaÂłam, Âże ludzie z innych czĂŞÂści Polski nie lubiÂą ÂŚlÂązakĂłw.I, Âże czĂŞsto spotykamy siĂŞ z pewna dyskryminacjÂą. OsobiÂście nigdy czegos takiego nie doÂświadczyÂłam ( a moÂże wrĂŞcz przeciwnie  ), ale zdarzaÂło sie sÂłyszec o czyms takim... Dlaczego tak wÂłaÂściwie jest?
No i jeszcze jedno- podró¿ujac ostatnio po Polsce zwracam uwage na akcent . Nie wiem czemu, ale zawsze mnie to interesowa³o. Podobno w³asnego akcentu siê nie s³yszy, a mimo to jest. Czy w przypadku ludzi z woj. œl¹skiego jest to tak bardzo widoczne (nawet wœród tych, którzy nie pos³uguj¹ siê gwar¹, ani specjalnie nie staraj¹ siê wykorzystywac regionalnego akcentu)?


WERTTREW

Zuzi@ napisał:

A takie moje pytanie (tylko prosze nie odbierajcie tego jako zarzut). Ostatnio sÂłyszaÂłam, Âże ludzie z innych czĂŞÂści Polski nie lubiÂą ÂŚlÂązakĂłw.I, Âże czĂŞsto spotykamy siĂŞ z pewna dyskryminacjÂą. OsobiÂście nigdy czegos takiego nie doÂświadczyÂłam ( a moÂże wrĂŞcz przeciwnie  ), ale zdarzaÂło sie sÂłyszec o czyms takim... Dlaczego tak wÂłaÂściwie jest?

Mnie siĂŞ wydaje raczej, Âże to nasza "warsiawska" okolica uchodzi za najbardziej znienawidzonÂą ... 
Có¿ , wszystko zaleÂży od czÂłowieka. Mnie przykÂładowo jest kompletnie obojĂŞtne czy ktoÂś jest z Pomorza, ÂŚlÂąska, czy Podlasia - waÂżne byÂśmy na tej samej fali nadawali! 

A co do tego, Âże nie doÂświadczyÂłaÂś tego typu "dyskryminacji" na sobie. DyskryminowaĂŚ, mÂłodÂą, pieknÂą kobietĂŞ? Któ¿ by siĂŞ odwaÂżyÂł! 


Yorik

WróÌmy do regionalizmów.
Czêsto potocznie na coœ ³atwego do zrobienia, mówi siê "proste jak budowa cepa". Cep jak cep ale ma³o kto wie z czego jest zbudowany. Otó¿ w moich okolicach na czêœci cepa mówi siê:
"dyrdok" - ta czêœÌ za któr¹ sie trzyma,
"bijok" - ta czêœÌ króra m³óci,
"gacek" - element ³¹czÂący "dyrdoka" z "bijokiem" 

Poza tym spotkaÂłem siĂŞ w okolicach na okreÂślenie zaÂłatwienie czegoÂś uczciwie, bez przepÂłacania: "po katolicku". Np. "tylko wyceĂą to po katolicku", albo "dogadamy siĂŞ po katolicku".


chrisfox

Zuzi@ napisał:

Ostatnio sÂłyszaÂłam, Âże ludzie z innych czĂŞÂści Polski nie lubiÂą ÂŚlÂązakĂłw.

Tak s³ysza³em, niejednokrotnie. Rzekomo ma to byÌ reakcj¹ na "œl¹ski szowinizm". Nie bardzo mam pojêcie w czym rzecz, bo sam swego czasu niemal¿e na Górnym Œl¹sku mieszkaj¹c (wiêcej, ni¿ w Warszawie), nigdy siê z czymœ takim nie spotka³em. ByÌ mo¿e chodzi tu o siln¹ jednak odrêbnoœÌ kulturow¹ Œl¹ska, pojawiaj¹ce siê tam d¹¿enia do autonomii, a mo¿e te¿ (a mo¿e przede wszystkim?) wzajemne wspieranie siê Œl¹zaków przebywaj¹cych poza sw¹ ma³¹ ojczyzn¹. Ja - jako reprezentant wyj¹tkowo w Polsce znienawidzonej Warszawy - wcale bym sie tym nie przejmowa³. Ludzie czyni¹cy z idiotycznych stereotypów swój œwiatopogl¹d, nie zas³uguj¹ na powa¿ne traktowanie.

Zuzi@ napisał:

No i jeszcze jedno- podró¿ujac ostatnio po Polsce zwracam uwage na akcent . Nie wiem czemu, ale zawsze mnie to interesowa³o. Podobno w³asnego akcentu siê nie s³yszy, a mimo to jest. Czy w przypadku ludzi z woj. œl¹skiego jest to tak bardzo widoczne (nawet wœród tych, którzy nie pos³uguj¹ siê gwar¹, ani specjalnie nie staraj¹ siê wykorzystywac regionalnego akcentu)?

Ja na akcent jestem bardzo czuÂły - nieraz po krĂłtkiej rozmowie z kimÂś, nieÂźle okreÂślam region, z ktĂłrego ta osoba pochodzi. ÂŚlÂąska wymowa jest doœÌ charakterystyczna i moÂże siĂŞ "rzucaĂŚ w oczy" (uszy  ). WÂłasnego akcentu nie sÂłyszĂŞ, ale podejrzewam, iÂż z racji, Âże wychowaÂłem siĂŞ w domu, gdzie z reguÂły mĂłwiono caÂłkiem neutralnÂą polszczyznÂą, takowego charakterystycznego raczej nie posiadam. Nawet nad tym czasem bolejĂŞ (bo gdzieÂś siĂŞ zagubiÂła moja odrĂŞbnoœÌ), ale nie zacznĂŞ z tego tylko tytuÂłu od jutra mĂłwiĂŚ "po warszawsku" 


chrisfox

Yorik napisał:

spotkaÂłem siĂŞ w okolicach na okreÂślenie zaÂłatwienie czegoÂś uczciwie, bez przepÂłacania: "po katolicku". Np. "tylko wyceĂą to po katolicku", albo "dogadamy siĂŞ po katolicku".

Oj, Âżeby Ci tylko nie zarzucono rasizmu 

Podejrzewam, Âże naprawdĂŞ moÂże to byĂŚ pozostaÂłoÂściÂą czasĂłw, gdy w celach marketingowych pisaÂło siĂŞ "Goldblum i Sztajn - Firma Katolicka". A co do firm katolickich - Babcia miaÂła sklepik, w ktĂłrym na widocznym miejscu staÂło coÂś w rodzaju kapliczki - i ponoĂŚ tak robili wĂłwczas wszyscy (katolicy  ).


balcerek

A moja Âżona (pochodzi z Baranowa Sandomierskiego) piecze nie ciasto tylko placek i nie waÂżne czy to jest sernik, babka czy makowiec.
A 24 XII w tamtych rejonach prezenty przynosi nie Âśw. MikoÂłaj a gwiazdka. Natomiast w Poznaniu do dzieci przychodzi gwiazdor.

ParĂŞ lat temu byÂłem na SPR w Poznaniu i graliÂśmy w tysiÂąca. OkazaÂło siĂŞ Âże u PoznaniakĂłw meldunek pikĂłw jest najwyzszy a najniÂższy to sÂą kiery.


chrisfox

U mnie w domu (Mama pochodzi z kieleckiego), teÂż zawsze byÂł placek. Dopiero po Âślubie dowiedziaÂłem siĂŞ, Âże to ciasto 


Yorik

A spotkaliÂście siĂŞ z plackami o nazwie "proziaki"? To miejscowy odpowiednik podpÂłomyka. Takie owalne placki pieczone na blasze kuchni wĂŞglowych.

A co do postrzegania Œl¹zaków, myœlê, ¿e to taka reakcja na ich dumê z w³asnej odmiennoœci i niezale¿noœci. Pozosta³oœÌ po czasach kiedy wszystko mia³o byÌ takie same.
A znienawidzona "warsiawka" to odpowiedÂź na cwaniactwo warsiawiakĂłw w pierwszym pokoleniu. Kojarzy siĂŞ z chamstwem i obcesowoÂściÂą. Niestety.
Opinie takÂą teÂż tworzÂą kierowcy. To co wyprawiajÂą samochody z literkÂą W na drogach budzi szczere oburzenie. Zawsze jak mijam Radom widaĂŚ, ze do stolicy pozostaÂł niewielki dystans. PodkreÂślam, Âże nie jest to moje odosobnione zdanie.
Ale nie o tym miaÂło byĂŚ... Bo poruszymy lawinĂŞ psujÂąca temat.


chrisfox

Nie. U mnie coÂś podobnego okreÂślano swojsko brzmiÂącym sÂłowem "maca" 


Yorik

chrisfox napisał:

Nie. U mnie coÂś podobnego okreÂślano swojsko brzmiÂącym sÂłowem "maca"

A krew chrzeÂścijaĂąskich niewiniÂątek dodawali? 

Maca jest z przaÂśnego ciasta. Proziaki - podpÂłomyki z droÂżdÂżowego. CoÂś jak spĂłd pizzy.


WERTTREW

Dajcie spokĂłj - gÂłodny jestem ....


chrisfox

Yorik napisał:

chrisfox napisał:

Proziaki - podpÂłomyki z droÂżdÂżowego. CoÂś jak spĂłd pizzy.

Eee... Takich specja³ów to u nas nie by³o

Krwi do macy nie dodawaliÂśmy - chyba nie miaÂł kto polowaĂŚ, leniwe towarzystwo.


Yorik

Jeszcze jeden regionalizm. "UsÂłyszeĂŚ koronkĂŞ" - dostaĂŚ burĂŞ. ÂŹrĂłdÂło ma chyba pochodzenie religijne.
A co do jedzenia "Âłoboda" - chwast przygotowywany jak gotowany szpinak, z czosnkiem i ÂśmietanÂą. Pyszna.
Nie wiem, czy to nie osÂławiona lebioda jedzona na przednĂłwku. SpotkaÂłem w okolicach Tomaszowa Lub.


chrisfox

OczywiÂście, Âże lebioda - nawet wiem, jak to wyglÂąda, muszĂŞ sprĂłbowaĂŚ. W kieleckiem teÂż nazywa siĂŞ to "ÂłobodÂą". PrzypomniaÂłeÂś mi podobny wyraz z innej branÂży: "lebiodka" (wyciÂągarka).


Yorik

Warszawskie (moÂże nie tylko): "ancug" - ubranie robocze.


chrisfox

Yorik napisał:

To co wyprawiajÂą samochody z literkÂą W na drogach budzi szczere oburzenie.

No wÂłaÂśnie, ja bym tego nie ruszaÂł - zwÂłaszcza, ze sam mam W a jeÂżd¿ê, jak jeÂżd¿ê  Gwoli ÂścisÂłoÂści, dorzucĂŞ jednak, Âże dwuliterowe rejestracje z literÂą W majÂą teÂż (pewnie coÂś pominĂŞ): Radom, Siedlce, Legionowo, MiĂąsk Mazowiecki i Garwolin.

A teraz wÂłaÂśnie wsiadam w samochĂłd z rejestracjÂą WJ i bĂŞdĂŞ ciĂŞÂżko pracowaĂŚ na opiniĂŞ o ludziach z takim napisem 


Zbig

Có¿ za tempo rozwoju tematu…  .
Moje ulubione literki sÂą z Legionowa: WL. Jak bym miaÂł rejestrowaĂŚ jakiÂś zabytkowy niemiecki pojazd to tylko tam.
Co do „nielubienia” miĂŞdzy regionami to do dziÂś wspominam napis z okolic dworca g³ównego w Krakowie: „CioÂły z Warszawy witajcie w stolicy”  . ByÂło to z 15 lat temu ale z ubawem do dziÂś to wspominam i wcale nie czuÂłem siĂŞ obraÂżony.
Co do zmian nazw technicznych to w czasach KsiĂŞstwa Warszawskiego w regulaminach nabĂłj Âładowano do rury nie zaÂś do lufy.
Jeden ze starszych moich puszczaĂąskich sÂąsiadĂłw opowiadajÂąc o swym ojcu, ktĂłry byÂł w niemieckiej niewoli uÂżywa okreÂślenia: „byÂł w plienu”. Nie od razu zaÂłapaÂłem Âże to od rosyjskiego pljennyj – jeniec. Na wschodzie (ze wschodnim Mazowszem w³¹cznie) spotykaÂłem kiedyÂś u starszych ludzi okreÂślenie na naboje: patrony. Czy w innych zaborach czasem coÂś takiego zostaÂło? Yorik jak tam u weteranĂłw C.K. armii?


Rapid136

A nie lepiej rejestrowaĂŚ tak zeby byÂło WH czyli praga?  Np taki pojazd



Yorik

Zbig napisał:

Yorik jak tam u weteranĂłw C.K. armii?

Z tym kiepsko. Raczej nie miaÂłem okazji poznaĂŚ Âżadnego weterana c.k. Losy mojej rodziny przewaliÂły siĂŞ z ominieciem sÂłuÂżby w wojsku NajjaÂśniejszego Pana Cesarza Franciszka JĂłzefa.
Mój dziadek ze strony ojca by³ u ¯eligowskiego i wraca³ do Polski przez Odessê ewakuuj¹c przy okazji rodzinê przed czerwonymi. Niestety ¿adnych jego opowieœci nie znam, bo dziêki staraniom pewnego kiepskiego malarza z Austrii rozsta³ siê z tym œwiatem, na d³ugo przed moim narodzeniem. Pozosta³y tylko opowiadania o tym jak pi³o siê herbatê z samowaru "pa prakusku". Drugi dziadek by³ w u³anach na froncie polsko bolszewickim, ale zmar³ prawie ÌwierÌ wieku temu i nie zd¹¿y³em siê czegokolwiek dowiedzieÌ.
Jako dziecko znaÂłem pewnego uroczego pana - galicjanina rocznik 1900, ktĂłry ÂśpiewaÂł mi smutnÂą piosenkĂŞ, z ktĂłrÂą podobno carscy ÂżoÂłnierze na ustach szli przez GallcjĂŞ w 1915r. PamiĂŞtam tylko pierwszÂą strofĂŞ: "Rassija, Rassija, matuszka maja" Reszta znikÂła w odmĂŞtach pamiĂŞci. Ten Pan zmarÂł nagle w 1974r.
Ale siêgnê do pewnej ciekawej ksi¹¿ki i mo¿e coœ znajdê.


chrisfox

Zbig napisał:

do dziÂś wspominam napis z okolic dworca g³ównego w Krakowie: „CioÂły z Warszawy witajcie w stolicy”  . ByÂło to z 15 lat temu

Ha, w takim razie taki jakiÂś napis musiaÂł tam byĂŚ zawsze 
Ja bêd¹c pierwszy raz w Krakowie w roku 1990 spotka³em przy wyjœciu z przejœcia podziemnego w okolicy dworca napis "witajcie kmioty ze stolicy". Muszê przyznaÌ, ¿e siê szeroku uœmiechn¹³em i jakoœ mi siê lepiej zrobi³o. Mimo, i¿ wszyscy rozmówcy nazywali moje miasto "Warszawk¹", nigdy nie czu³em do Krakowa niechêci - przeciwnie, zawsze bywam tam z przyjemnoœci¹. Oprócz tego, co wszyscy wiedz¹ (Rynek i takie tam przyleg³oœci), polecam pa³acyk w Przegorza³ach (mia³a to byÌ - chyba nie by³a) willa niejakiego Franka - i mieszcz¹c¹ siê w nim kurdyjsk¹ restauracjê "U Ziyada". Z tarasu czasem widaÌ Tatry...


Yorik

Krzysiek to tak jak z Czechami. Wiele siĂŞ nasÂłuchaÂłem o "wrednych pepikach". Ja nigdy nie miaÂłem z nimi problemĂłw. A byÂł nawet czas kiedy z kilkoma Czechami i Czeszkami mieszkaÂłem przez kilka miesiĂŞcy. Owszem byÂły jakieÂś drobne dziwactwa, uprzedzenia, ale kto by siĂŞ powaÂżnie tym przejmowaÂł? JakoÂś dogadaĂŚ siĂŞ zawsze moÂżna byÂło. TrafiĂŚ na Czecha -buraka to tak samo jak na Polaka - buraka, bĂłl ten sam. Wszystko zaleÂży od ludzi. No, ale jak takie panisko z Polski przyjedzie, wydaje mu siĂŞ, Âże jest Rockefellerem i nawet nie da np. napiwku w restauracji kelnerowi to potem siĂŞ dziwi, Âże go nieuprzejmie potraktowano.
A u nas animozje zdarzajÂą siĂŞ miĂŞdzy dwoma wioskami, a co dopiero mĂłwiĂŚ o regionach i miastach.
Sorki za offtopic.

ÂŻeby byÂło troszkĂŞ na temat: "jahody" po czesku to truskawki, a "jagody" to bor... czarne jagody. 
"brambory" - ziemniaki/kartofle.
"hranolki" - frytki.
"utopenec"- kieÂłbaska marynowana z cebulkÂą. Sprzedawana w knajpach ze sÂłoja. Pyszna zakÂąska.
"zahod" - miejsce ustronne, gdzie krĂłl chodzi piechotÂą.
Jak jest po polsku motocykl? "ÂŚmierdzi pierdzi i ucieka" (oni z naszej piĂŞknej mowy ojczystej teÂż siĂŞ nabijajÂą).


chrisfox

Co do "wrednych PepikĂłw", dziadkowie mieszkali przed samÂą wojnÂą w Cieszynie (Dziadek lubiÂł zmieniaĂŚ miejsca zamieszkania - pochodziÂł ze SkarÂżyska, sporo czasu spĂŞdziÂł w Starachowicach, w lecie 1939 zaÂłatwiÂł sobie pracĂŞ i mieszkanie w Chrzanowie, rodziny juÂż tam zabraĂŚ nie zd¹¿yÂł - po wojnie mieszkaÂł w WaÂłbrzychu, WrocÂławiu by w koĂącu wylÂądowaĂŚ w Warszawie  ) - Babcia nigdy nie mĂłwiÂła inaczej: "wredne Pepiki" 

Œmiesz¹ mnie ró¿ne "generalne" uprzedzenia, choÌ - muszê przyznaÌ - ciekawi mnie ich geneza i funkcjonowanie w ludzkiej œwiadomoœci.


Yorik

chrisfox napisał:

Co do "wrednych PepikĂłw", dziadkowie mieszkali przed samÂą wojnÂą w Cieszynie (Dziadek lubiÂł zmieniaĂŚ miejsca zamieszkania - pochodziÂł ze SkarÂżyska, sporo czasu spĂŞdziÂł w Starachowicach, w lecie 1939 zaÂłatwiÂł sobie pracĂŞ i mieszkanie w Chrzanowie, rodziny juÂż tam zabraĂŚ nie zd¹¿yÂł - po wojnie mieszkaÂł w WaÂłbrzychu, WrocÂławiu by w koĂącu wylÂądowaĂŚ w Warszawie  ) - Babcia nigdy nie mĂłwiÂła inaczej: "wredne Pepiki"

Przypomina mi siĂŞ reklama "Tyskiego": "Moja babiczka pohazi z Chrzanowa"

Na pewno na ÂŚlÂąsku CieszyĂąskim byÂł konflikty etniczne i wcale sie nie dziwiĂŞ, Âże obie strony tak postrzegaÂły siĂŞ nawzajem. Wszak to teren "zapalny" i historycznie odbija siĂŞ "czkawkÂą" do dziÂś.
Ja mam na myÂśli zwykÂłe kontakty turystyczne.
BTW Dzisiaj Polacy mĂłwiÂą teÂż na CzechĂłw "Knedle".
UkraiĂący (ci z Zachodniej-Samostijnej Ukrainy  ) mĂłwiÂą zaÂś na PolakĂłw "Franki".


chrisfox

Yorik napisał:

UkraiĂący (ci z Zachodniej-Samostijnej Ukrainy  ) mĂłwiÂą zaÂś na PolakĂłw "Franki".

A to od czego? Mam nadziejĂŞ, Âże nie od dr. Hansa 


Yorik

chrisfox napisał:

Yorik napisał:

UkraiĂący (ci z Zachodniej-Samostijnej Ukrainy  ) mĂłwiÂą zaÂś na PolakĂłw "Franki".

A to od czego? Mam nadziejĂŞ, Âże nie od dr. Hansa

Mi tÂłumaczyli, Âże to od polskiego imienia.


chrisfox

Aaa... Dziadek opowiadaÂł taki dowcip-nie_dowcip o rejestracji PolakĂłw przekraczajÂących jesieniÂą 1939 "granicĂŞ" z naszym póŸniejszym Wielkim Bratem. O tyle to nie musiaÂł byĂŚ kawaÂł, Âże spacerkiem dotarli wĂłwczas aÂż do BrzeÂścia, gdzie nie zaÂłapali siĂŞ na wycieczkĂŞ kolejÂą, bo za póŸno przyszli i nie zmieÂścili siĂŞ w twierdzy  .

Rosjanie spisujÂą nazwiska przechodzÂących przez jakiÂś punkt uchodÂźcĂłw. Jeden z nich podaje, Âże nazywa siĂŞ Pankowski. Komandir decyduje:
- Poliaki wsie pany, piszi jemu "Koski"...


Yorik

chrisfox napisał:

- Poliaki wsie pany, piszi jemu "Koski"...

Przypomina mi siĂŞ "Kierunek Berlin" jak to jeden z zoÂłnierzy (graÂł go chyba Pan WacÂław Kowalski) opowiada koledze o tym, jak to ruski oficer miaÂł nazwisko Paliak to i go do polskiego wojska przydzielili, choĂŚ tÂłumaczyÂł, Âże on nie Polak. Ale swĂłj chÂłop byÂł i bardzo przeÂżywaÂł straty w ludziach 

Regionalizmy: w rzeszowskiem wystĂŞpuje wymiana "a" na "o' w rzeczownikach np. "krzak" - "krzok".


chrisfox

CoÂś w tym musiaÂło byĂŚ. Przymanowski wspominaÂł wielu takich "PolakĂłw" nie mĂłwiÂących w ogĂłle po polsku. SkÂądinÂąd, tamten musiaÂł naprawdĂŞ mieĂŚ domieszkĂŞ jakiejÂś obcej krwi - bo Âżeby Rosjanin przejmowaÂł siĂŞ stratami... to jakiÂś absurd.


Yorik

chrisfox napisał:

CoÂś w tym musiaÂło byĂŚ. Przymanowski wspominaÂł wielu takich "PolakĂłw" nie mĂłwiÂących w ogĂłle po polsku. SkÂądinÂąd, tamten musiaÂł naprawdĂŞ mieĂŚ domieszkĂŞ jakiejÂś obcej krwi - bo Âżeby Rosjanin przejmowaÂł siĂŞ stratami... to jakiÂś absurd.

I to chyba spiera³ siê nawet z oficerem - Polakiem o te straty (muszê zerkn¹Ì na DVD - nagra³em sobie, ¿eby zgodnie z gierkowskim zwyczajem puszczaÌ sobie z okazji Dnia Zwyciêstwa).

A z sowieckimi oficerami teÂż ró¿nie byÂło. Ciotka opowiadaÂła jak w 1944r. stacjonowaÂł u nich sowiecki oficer. ByÂł bardzo kulturalny i wyksztaÂłcony. KiedyÂś przyznaÂł siĂŞ, po kilku g³êbszych, Âże pochodzi z utytuÂłowanej carskiej rodziny. Albo zmyÂślaÂł, albo miaÂł naprawdĂŞ wielkie szczĂŞÂście. W kaÂżdym razie przepraszaÂł domownikĂłw np. za to, Âże jego podwÂładne radzieckie ÂżoÂłnierki nie znajÂąc WC braÂły to co zrobiÂły z muszli klozetowej w rekĂŞ i wrzucaÂły do rezerwuaru (w dobrej wierze). Podobno bardzo mu byÂło za to wstyd. 

Znowu regionalizm (upierdliwy jestem  ): spotkaÂłem siĂŞ z takim chyba starym warszawskim powiedzonkiem: "rĂŞka , noga, mĂłzg na Âścianie" na okreÂślenie jakiejÂś duÂżej bijatyki.


chrisfox

Yorik napisał:

A z sowieckimi oficerami te¿ ró¿nie by³o.

Na pewno, ale zasadniczo, wiadomo, jak. Starzy ludzie po wsiach wspominaja jednych i drugich...

Yorik napisał:

Znowu regionalizm (upierdliwy jestem  ): spotkaÂłem siĂŞ z takim chyba starym warszawskim powiedzonkiem: "rĂŞka , noga, mĂłzg na Âścianie" na okreÂślenie jakiejÂś duÂżej bijatyki.

AleÂż dawaj, dawaj te regionalizmy! WÂątek nam nieco skrĂŞca w bok a tyle jeszcze do opowiedzenia...

Ja to znam z Wiecha - i raczej nie kojarzy mi siê z du¿¹ bijatyk¹ - bardziej z sytuacj¹, w której po prostu idzie siê na ca³oœÌ. To - wed³ug mnie - znaczy: "nie cofnê siê przed niczym".


Yorik

chrisfox napisał:

Yorik napisał:

A z sowieckimi oficerami te¿ ró¿nie by³o.

Na pewno, ale zasadniczo, wiadomo, jak. Starzy ludzie po wsiach wspominaja jednych i drugich...

Krzysiek napisaÂłem to z myÂślÂą o wyjÂątku potwierdzajÂącym regu³ê. 

Z tym "rĂŞka, noga..." masz racjĂŞ. Tak dawno to sÂłyszaÂłem, Âże znaczenie wypaczyÂłem niechcÂący. Mozna teÂż powiedzieĂŚ "nie oglÂądajÂąc siĂŞ na nic", "nic, do stracenia", albo teÂż coÂś strasznego, co siĂŞ stanie, albo staÂło.
CzĂŞsto to kiedyÂś sÂłyszaÂłem, niezaleÂżnie od Wiecha. 


chrisfox

Yorik napisał:

CzĂŞsto to kiedyÂś sÂłyszaÂłem, niezaleÂżnie od Wiecha.

No widzisz...
Ja teoretycznie wychowywaÂłem siĂŞ w Warszawie i nigdy nie sÂłyszaÂłem tego zwrotu na Âżywo  - i pewnie juÂż nie usÂłyszĂŞ, jako, Âże nale¿ê w tym mieÂście do mniejszoÂści. PonoĂŚ ludzi z miejscowymi (przedwojennymi) - jakimikolwiek, ja w koĂącu teÂż kundel  - korzeniami, mieszka tu teraz niecaÂłe 20%. Szybkie szacunkowe obliczenia zdajÂą siĂŞ tej tezie zanadto nie przeczyĂŚ...


Yorik

No co jest? ÂŻadnych regionalnych "usia, siusia"?

No to sie poÂświĂŞcĂŞ. 

W rzeszowskiem (ale chyba nie tylko) na coÂś, co jest daleko: "het", a bardzo daleko: "het, het". 


chrisfox

SÂłyszaÂłem. Gdzie - nie pamiĂŞtam, ale chyba teÂż gdzieÂś indziej.

Jest jeszcze takie s³ówko "aby", stosowane zamiast "tylko". Nie potrafiê zlokalizowaÌ, gdzie siê tak mówi - ja to znam z okolic Sochaczewa/£owicza, ale przypuszczam, ¿e zasiêg jest sporo szerszy.


Yorik

chrisfox napisał:

Jest jeszcze takie s³ówko "aby", stosowane zamiast "tylko". Nie potrafiê zlokalizowaÌ, gdzie siê tak mówi - ja to znam z okolic Sochaczewa/£owicza, ale przypuszczam, ¿e zasiêg jest sporo szerszy.

ÂŁemkowie uÂżywali zamiast "tylko" - "Âłem". StÂąd potoczna nazwa tej grupy etnicznej. Sami siebie nazywali "Rusnakami".


yasman

podpinam siĂŞ ..
w Warszawie mĂłwi siĂŞ: pĂŞtla tramwajowa a w ÂŁodzi : "krancĂłwka"
bilet miesieczny - "migawka" (od migania tym biletem kanarom) 
a "ciekaÌ po chêchach" to znaczy ³azic po krzakach po ³ódzku..

w moim rodzinnym CheÂłmie nie mowi siĂŞ "chmurzy siĂŞ" tylko "zachmarza siĂŞ", soczewica to "sacĂłwka" a gotowane ziemniaki ugniecione z mÂąkÂą to "kulasza" lub "fuszer"
na razie tyle pamietam nad ranem...


Yorik

Yasman ekstra teksty. Jestem w szoku.   "Zachmarza siĂŞ " kojarzy mi siĂŞ ze "zda³¿am" z "Co mi zrobisz jak mnie zÂłapiesz" Barei.
A wlaœnie. Przypomnia³o mi siê. W latach 70. byla jakaœ akcja ujednolicenia jêzyka jedynie poprawnego, szkolnego i literackiego. Przez kilka lat panie nauczycielki, solidarnie i czujnie poprawia³y nas ze "spóŸniaÌ" na "spaŸniaÌ". To by³o przestrzegane bardziej ni¿ akcja fluoryzacji, szklanka mleka i obowi¹zkowe "harcerstwo". Oczywiœcie siê to nie przyjê³o. Coœ Wam wiadomo na ten temat?

Temat zwiÂązany ze Âśrodkami komunikacji miejskiej. W Rzeszowie na linie "0" mĂłwi siĂŞ "koÂło". Czy gdzieÂś jeszcze tak to nazywajÂą ? We Wrocku z tego co wiem mĂłwi siĂŞ "zerĂłwka".


chrisfox

Yorik napisał:

W latach 70. byla jakaœ akcja ujednolicenia jêzyka jedynie poprawnego, szkolnego i literackiego. Przez kilka lat panie nauczycielki, solidarnie i czujnie poprawia³y nas ze "spóŸniaÌ" na "spaŸniaÌ".

(?) Do szko³y chodzi³em od roku 1968 i z czymœ takim siê nie zetkn¹³em - a chyba bym zauwa¿y³, jako ¿e na wszelkie potwornoœci jêzykowe jestem od dawna bardzo wyczulony. Ale pamiêtam, ¿e moi krewni - nauczyciele z kieleckiego - kiedyœ coœ o tym s³ówku wspominali. Z tym, ¿e chyba w kontekœcie irytuj¹cego u¿ywania go przez kogoœ w szkole - wiêc zdaje siê, ¿e nie by³o tam zalecane.

A co do szkoÂły... NiektĂłre moje panie (takÂże polonistki) uÂżywaÂły tak makabrycznego jĂŞzyka, Âże wstydziÂłem siĂŞ robiĂŚ notatki tak, jak byÂły dyktowane. W tej chwili ujrzaÂłem mojÂą wieloletniÂą wychowawczyniĂŞ, jak usiÂłuje nam zaszczepiĂŚ uÂżywanie na okreÂślenie gwaÂłtownego wiatru, sÂłowa "porwisty" (bo moÂże coÂś porwaĂŚ)...


anka_be

a w wielkopolsce ¿ywy jest jeszcze "chabaŸ" na chwasty albo okreœlenie kolorowego bukietu kwiatków polnych, "obtokn¹Ì" albo "potokn¹Ì" czyli op³ukaÌ jakieœ naczynie,
"liÂściaty" zamiast "liÂściasty" i "biaÂłny" albo "bialuÂśki"  tyle mi sie z rana przypomniaÂło, ale jak pojadĂŞ na wieÂś to chyba notatki porobiĂŞ 


chrisfox

O chabaziach sÂłyszaÂłem na Mazowszu, choĂŚ nie wiem, czy to byÂło regionalne, czy po prostu rozmĂłwca gdzieÂś siĂŞ na to natkn¹³ i w³¹czyÂł do swego sÂłownika. "Potokn¹Ì" mĂłwi teÂż teÂściowa, ktĂłra nigdy w Wielkopolsce nie byÂła a i byĂŚ moÂże z nikim stamtÂąd nie rozmawiaÂła  - wiĂŞc chyba na wschĂłd od Warszawy teÂż siĂŞ tego uÂżywa.

Jeszcze sÂłowo, z ktĂłrym pierwszy raz zetknaÂłem siĂŞ na zachodzie, ale raczej jest powszechne - "siwy" zamiast "szary". Chyba nawet "szary" jest w mniejszoÂści.


Yorik

Ogarnia mnie przeraÂżenie. "ChabaÂź" znam i jest to sÂłowo u mnie tez czasem uÂżywane, a "siwy" uÂżywany jako jasnoniebieski (np. "siwe" byÂły chaÂłupy bielone wapnem z dodatkiem ultramaryny). Nawet pamietam jako dziecko, Âże nie mogÂłem zrozumieĂŚ tego pojĂŞcia, bo mnie kojarzyÂło sie tylko z wÂłosami. Czyzby to sie juz wszystko tak przemieszaÂło?

OkreÂślenie na kurioza, coÂś "wycudowanego", wymyÂślonego do przesady: "bajabongi" 


chrisfox

Yorik napisał:

Czyzby to sie juz wszystko tak przemieszaÂło?

Sam sobie odpowiadasz...

Jeszcze trochĂŞ i regionalizmy zostanÂą tylko tu i Ăłwdzie (po bokach, daleko od miasta  ). W Warszawie - z powodu znanych zmian demograficznych - bĂŞdzie siĂŞ mĂłwiĂŚ OgĂłlnopolskim TV-JĂŞzykiem. Niekoniecznie toÂżsamym z tym, ktĂłrego jeszcze niedawno uÂżywali pisarze.


Yorik

chrisfox napisał:

- z powodu znanych zmian demograficznych - bĂŞdzie siĂŞ mĂłwiĂŚ OgĂłlnopolskim TV-JĂŞzykiem. Niekoniecznie toÂżsamym z tym, ktĂłrego jeszcze niedawno uÂżywali pisarze.

Analogicznie, aczkolwiek, mianowicie, jednakowoÂż, niestety jestem tym aspektem apriorycznie quasi zbulwersowany.   

Z czeskiego z lekcewaÂżeniem o kimÂś: (ale nie zawsze, czasem Âżartobliwie) : "ty vole!", "ty prasaku", o nierozgarniĂŞtej kobiecie: "ona je jako krava".


chrisfox

PrzypomniaÂłem sobie!

Pytanie ze ÂŚlÂąska: co to jest "gylinder"?


chrisfox

Jeszcze...
(w koĂącu nie dam tak od razu zdechn¹Ì temu wÂątkowi  )

Teraz dotarÂło do mnie, Âże zawsze na poÂłudniowym wschodzie - praktycznie z kim bym nie rozmawiaÂł (dÂłuÂżej, niÂż pó³ minuty) - w koĂącu padaÂło sÂłowo "Galicja". W Krakowie, Rzeszowie czy Przeworsku. I to mi siĂŞ podobaÂło, bo u mnie na wsi sÂłowa "Mazowsze" czy czegoÂś w tym rodzaju siĂŞ nie uÂżywa... Nie czujemy siĂŞ z tÂą ziemiÂą zwiÂązani, czy to tylko dlatego, Âże wiĂŞkszoœÌ z nas ma korzenie caÂłkiem gdzie indziej 

Brednie, ta nieelegancka aluzja dotyczyÂła Warszawy - ale poza niÂą teÂż jakoÂś tak...


Patryk

chrisfox napisał:

Jeszcze mi siĂŞ jedno przypomniaÂło. W kieleckiem, na targowisko mĂłwi siĂŞ "targowica" - i to okreÂślenie (takÂże uÂżywane zupeÂłnie oficjalnie, przez wÂładze), spotykaÂłem nawet sporo na poÂłudnie od CzĂŞstochowy (niemalÂże pod Zawierciem). Jak to jest gdzie indziej?

W Radzyminie pod Warszaw¹, gdzie od czasów Stanis³awa Augusta co œrodê odbywa siê spory targ, tak¿e siê mówi "targowica", ale tylko w odniesieniu do targu radzymiùskiego. Do Warszawy siê jedzie na bazar etc., a nie na targowicê. Przy czym s³owo u¿ywane jest wy³¹cznie potocznie.


Janeczek

To juÂż teraz rozumiem dlaczego kolejkĂŞ trafiÂł szlag - TARGOWICA 


chrisfox

ProszĂŞ, wydaÂło siĂŞ dopiero po 32 latach...


Zbig

Jeszcze chyba nie byÂło, ale na mazowieckiej wsi sÂłyszaÂłem okreÂślenia: ÂłoĂąski rok (poprzedni) i latoÂś lub w latosim roku (w tym roku). Nie wiem czy byÂło o chodzeniu „na sagĂŞ” czyli przez pola (czy jak ÂśpiewaÂł GrzeÂśkowiak : „Hej idziewa se ze Âśwagrem, hej na skuÂśke poprzez pole”).
Wspomniany tu czeski jest kopalniÂą fajnych tekstĂłw np: zawazadlo - bagaÂż a mieszkaĂŚ to bydliĂŚ (pisownia nieco inna, ale taka wymowa).


chrisfox

RzeczywiÂście, jakoÂś nie byÂło. A to przecieÂż raczej znane (latoÂś obrodziÂło  ).

Nie pamiĂŞtam juÂż, kto - bodajÂże Wiech, ale mĂłgÂł byĂŚ i Jerzy Ofierski - opisywaÂł perypetie czÂłowieka, ktĂłry zaplÂątawszy siĂŞ w jakimÂś wiejskim Âśrodowisku zechciaÂł siĂŞ zeĂą nie wychylaĂŚ, a Âże nie znaÂł zanadto dialektu, ograniczyÂł siĂŞ tylko do dwĂłch uniwersalnych zwrotĂłw "moiÂściewy" i "wciĂłrnoÂści". Pierwsze gdzieÂś kilka razy sÂłyszaÂłem, drugiego juÂż nie.

A "bydliĂŚ" spotyka siĂŞ i w polskich - nieco starszych  tekstach.

Z innej beczki - wÂłaÂśnie mi siĂŞ przypomniaÂło piĂŞkne (warszawskie, czy tylko zÂłodziejskie?) sÂłowo "flimon" 


chrisfox

I jeszcze z wschodniomazowieckiej wsi. Ko³ek, a tak¿e coœ bli¿ej nieokreœlonego (krzak, którego byÌ nie powinno; sêkaty kawa³ek drewna - czy ja wiem jeszcze co - to doœÌ pojemne okreœlenie), teœÌ nazywa "saraku³em". A drobniutkie ziemniaki (bo na tamtejszym piachu inne nie rosn¹) - "mendakami".


maciejszkocki

TEN teœÌ?


chrisfox

A jakÂże. Innego - na caÂłe szczĂŞÂście - nie mam. JeÂśli chodzi o niecodzienne, dziwne, niespotykane_w_cywilizowanym_Âświecie sÂłownictwo (i zachowania - niestety - teÂż), jest on niezastÂąpiony. Chyba w koĂącu bĂŞdĂŞ musiaÂł napisaĂŚ (zapisaĂŚ) jakiÂś Jego SÂłownik - to byÂłby bestseller, pozwalajÂący mi do koĂąca Âżycia ÂżywiĂŚ siĂŞ wy³¹cznie Âślimakami po burgundzku i Martini Rosso. Inna rzecz, Âże ludzie dziÂś nie czytajÂą, wiĂŞc chyba jednak tak czy inaczej, nic z tego 


Zbig

Najzabawniejsze, Âże Chrisfox teÂż bĂŞdzie teÂściem i to wcale nie dÂługo (nawet biorÂąc pod uwagĂŞ, Âże dziÂś siĂŞ mÂłodzieÂż nie spieszy)  . A swojÂą drogÂą z tego co pamiĂŞtam TwĂłj teœÌ pochodzi z okolic TÂłuszcza. Moja teÂściowa teÂż Cha! Cha! Cha! 
WracajÂąc do g³ównego wÂątku kopalnia ró¿nic sÂą nazwy grzybĂłw: surojadki – go³¹bki, borowik - prawdziwek, gaski – tu chyba co wieÂś jest inna bo sÂłyszaÂłem wiele ale na gwaÂłt nic nie mogĂŞ sobie przypomnieĂŚ. MoÂże ktoÂś ma lepszy przeglÂąd (czy jest grzybiarz na sali?).


chrisfox

Zbig napisał:

Najzabawniejsze, Âże Chrisfox teÂż bĂŞdzie teÂściem

JeÂśli sÂądzisz, Âże:
- nie mam tej ÂświadomoÂści
- wcale mnie ona nie przeraÂża

...nieco siê mylisz. To siê nazywa "kolej rzeczy" i nawet nieraz o tym myœlê - tak¿e w kontekœcie w³asnych koszmarnych prze¿yÌ. Jest czymœ - tak naprawdê - przykrym (bo przywo³uje na myœl nasze w³asne przemijanie), owo naturalne przekazywanie pa³eczki m³odszym - ale niekoniecznie musi ono byÌ makabr¹, bolesnym odkrawaniem kawa³ków siebie i rzucaniem ich na po¿arcie stworzeniom o wiele gorszym od psa - a tak to rozumie mój teœÌ. To zreszt¹ cz³owiek, którego (obiektywnie) podziwiam i któremu w pewnych (wa¿nych) aspektach nigdy nie dorównam. Ca³e ¿ycie ciê¿ko pracowa³ dla innych, wydoby³ z koszmarnej biedy dziesiêcioosobow¹ rodzinê a i nam swego czasu bardzo wiele pomóg³. A dziœ? Od wielu lat zawziêcie d¹¿y do tego, ¿eby - gdy odejdzie - wszyscy poczuli ogromn¹ ulgê. Nie przesadzam. Nie cierpi¹ go ¿ona, dzieci, co rozumniejsze wnuki, rodzeùstwo i kto wie, kto jeszcze. Aj, rozpisa³em siê nie na temat... wybaczcie. Smutna historia, naprawdê.

Zbig napisał:

z tego co pamiêtam Twój teœÌ pochodzi z okolic T³uszcza. Moja teœciowa te¿ Cha! Cha! Cha!

W³aœciwie teœciowa (a sk¹d Twoja? - moja z Chrzêsnego). TeœÌ nieco bli¿ej Wyszkowa (urodzi³ siê prawie tam, gdzie Norwid, ale reprezentuje nieco inny rodzaj wra¿liwoœci).

A na grzybach siĂŞ - niestety, bardzo ÂżaÂłujĂŞ - nie znam kompletnie. WychowaÂłem siĂŞ na asfalcie i trylince 


maciejszkocki

Zbig napisał:

WracajÂąc do g³ównego wÂątku kopalnia ró¿nic sÂą nazwy grzybĂłw: surojadki – go³¹bki, borowik - prawdziwek, gaski – tu chyba co wieÂś jest inna bo sÂłyszaÂłem wiele ale na gwaÂłt nic nie mogĂŞ sobie przypomnieĂŚ. MoÂże ktoÂś ma lepszy przeglÂąd (czy jest grzybiarz na sali?).

Czy gÂąski to aby nie inaczej zajÂączki? RosnÂą po rowach i szybko zieleniejÂą w miejscach gdzie siĂŞ je dotykaÂło?


Yorik

Widzê Krzyœku, ¿e nie tylko ja mam podobne zdanie o moim teœciu, co ty o swoim. Na szczêœcie odci¹³em siê szeœÌ lat temu od tego goœcia "grub¹ kresk¹" i nie muszê go s³yszeÌ ani ogl¹daÌ. Mój to te¿ smutny przypadek i beznadziejny na dodatek. Najgorsze jest to, ¿e pamietam czasy, kiedy mog³em z nim nawet (nie twierdzê, ¿e bez wysi³ku z mojej strony), pogadaÌ. Jeœli ja mia³bym staÌ siê potworem na stare lata, to jestem za swoj¹ eutanazj¹.

Co do wczeÂśniejszego Twojego zdania na temat Galicji to powiem szczerze, Âże jak tak okreÂślam to z lenistwa. Bo ani to MaÂłopolska, ani MaÂłopolska Wschodnia, ani Podkarpacie (szczegĂłlnie z nazwy tego wojewĂłdztwa ÂśmiejÂą siĂŞ np. stalowowolanie czy tarnobrzeÂżanie). Mniejszy problem z wymowÂą, na okreÂślenie mniej wiĂŞcej terytorium. Sa tacy, ktĂłrzy uwaÂżajÂą, Âże nie powinno siĂŞ tej nazwy uÂżywaĂŚ, bo jest wymyÂślona przez zaborcĂŞ. Moze jest w tym trochĂŞ racji. Lokalnego patriotyzmu JA przynajmniej nie odczuwam. Nawet Âłatwiej, bo czasami ludzie na dÂźwiĂŞk miejsca skÂąd pochodzĂŞ myÂślÂą, Âże tu siĂŞ sÂłoĂące kijem na niebie przesuwa.
A z Mazowsza, swego czasu spotka³em niejakiego Staœka z okolic chyba P³oùska (œlicznie mówi³: "palyiwo"), który uwa¿a³, ¿e jest lepszy od innych, bo pochodzi z "centralnej Polski". Dopiero jak mu powiedzia³em, ¿e Mazowsze wesz³o w sk³ad KP na samym koùcu, to siê zamkn¹³. Zreszt¹ i tak chyba nie wiedzia³ o co chodzi. Ale widaÌ Krzysku jakaœ duma z tego tytu³u w nim tkwi³a.

Zyg ja te¿ grzyby kupujê albo w postaci pieczarek, boczniaków, lub suszonych do uszek lub barszczu. Ale u nas na koŸlarze mówi siê kozaki. Sa i jakieœ go³¹bki, sitarze (taka odmiana maœlaka), prawdziwki. Na trujace i niejadalne mówi¹ tutaj "trujaki".

Najpierw zdjĂŞcie Michela:



Przypomina mi ono sÂłowo, ktĂłrego uÂżywaÂła Babcia (ta z okolic pagĂłrkowatych ) - przykarauliĂŚ (zÂłapaĂŚ, schwytaĂŚ, przytrzymaĂŚ). Tak sobie teraz myÂślĂŞ, Âże bardziej ono carskie, niÂż starachowickie.

Janeczek

Trzeba byÂło ALT wcisn¹Ì i byÂłoby wtedy wszystko jasne 
UpaÂłowaĂŚ - zaÂłatwiĂŚ kogoÂś zapaÂłeczkÂą ..... do podpierania drzwi od stodoÂły 

I taki stary kawaÂł mi siĂŞ przypomiaÂł:

W celi.
- za co siedzisz?
-za kasĂŞ.
- jĂŞcmiennÂą, grycanÂą?
- nie GS-u.
-a ty za co?
-za nielegalny ubĂłj.
- Âświnioczka, cielocka?
- nie teÂściowej.


chrisfox

Smaczny dowcip, rozbawiÂłem rodzinĂŞ (siebie teÂż). Jednak ten wyraz miaÂł byĂŚ stanowczo przez "L"...

(mnie by siĂŞ pewnie najpierw kojarzyÂł z Tuhajbejowiczem-Olbrychskim)

WyjaÂśniĂŞ, naturalnie, ale moÂże jeszcze odrobinĂŞ poczekamy. SwojÂą drogÂą, to sÂłowo zawsze mi siĂŞ podobaÂło - nie wiedzieĂŚ, czemu. Nie brzmi obrzydliwie i caÂłkiem jest trafne.


Janeczek

Jakby byÂło z ALTEM to moÂże jeszcze plaÂżowaĂŚ, zaÂżywaĂŚ kapieli sÂłonecznych, smaÂżyĂŚ cielsko na rozgrzanym piachu.

Ale jeÂśli stanowczo bez ALT to moÂże ....zamieniĂŚ siĂŞ w sÂłup soli 
Lub po prostu UPOLOWAÆ.
Na tej zasadzie jak ptak i ptok.

Nauczycielka pyta Jasia.
- Jasiu, co to jest?
-Ptok
-Jasiu nie mĂłwi siĂŞ ptok tylko ptak, pytam raz jeszcze. Co to jest?
-Ptok
Jasiu, mĂłwiÂłam jak siĂŞ mĂłwi prawidÂłowo. PTAK. PamiĂŞtaj tam gdzie mĂłwisz O mĂłw A. Co to jest?
-Ptak
-O, widzisz teraz dobrze. A jak siĂŞ ten ptak nazywa?
-Sraka.


Zbig

Na Mazowszu to krowy mogÂą byĂŚ upalowane, czyli „przytwierdzone do pastwiska za pomocÂą maÂłego palika”  . W ciagu dnia chodzi siĂŞ je przepalowaĂŚ, Âżeby wyjadÂły nastĂŞpny kawaÂłek trawy.


Janeczek

Zbig napisał:

W ciagu dnia chodzi siĂŞ je przepalowaĂŚ, Âżeby wyjadÂły nastĂŞpny kawaÂłek trawy.

OczywiÂście na ³¹ce sÂąsiada 


Janeczek

To juÂż teraz wszystko jasne 

UpalowaĂŚ to zdzieliĂŚ paliczkiem krowĂŞ sÂąsiada na swojej ³¹czce 


chrisfox

Zbig napisał:

Na Mazowszu to krowy mogÂą byĂŚ upalowane, czyli „przytwierdzone do pastwiska za pomocÂą maÂłego palika”

Tak jest. ÂŁadne sÂłowo, prawda? 


Janeczek

WidziaÂłem kiedyÂś przywiÂązanÂą .... tj upalowanÂą krĂłwkĂŞ do rosyjskiego bagnetu. I teraz sobiĂŞ myÂślĂŞ czy ona byÂła upalowana czy moÂże teÂż ....ubagniona 


Zbig

To i tak miaÂła szczĂŞÂście. Ile to krĂłw przy okazji marszu jedynej zwyciĂŞskiej armii trafiÂło wprost na rosyjski bagnet a potem do rosyjskiego Âżo³¹dka! 
No, ale w nagrodĂŞ powinien byĂŚ np. UÂścisk DÂłoni Prezesa (no, choĂŚ pytajÂącego) 


Janeczek

Zbig napisał:

przy okazji marszu jedynej zwyciĂŞskiej armii

No nie  AÂż tyle latek to ja tym ziemskim padole nie przebywam. ChoĂŚ czasem nadchodzÂą smutne refleksje, dlaczego nie urodziÂłem siĂŞ wczeÂśniej? 


chrisfox

Zbig napisał:

w nagrodĂŞ powinien byĂŚ np. UÂścisk DÂłoni Prezesa (no, choĂŚ pytajÂącego)

A czemu nie, w koĂącu? Niniejszym Âściskam Ci dÂłoĂą i kÂłaniam siĂŞ nisko, choĂŚ wirtualnie 


Janeczek

No tak, a mnie staremu to juÂż rĂŞki nikt nie poda 
WesoÂłych czasĂłw doÂżyÂłem  . No có¿, przysÂłowia mÂądroÂściÂą narodu - StaroœÌ nie radoœÌ 


Yorik

A znacie sÂłowo: "zajzajer"?


Janeczek

OczywiÂście - to nic innego jak spolszczona nieco wersja niemieckiego KWASU SOLNEGO - Salzsaure.

Oczywiœcie u nas u¿ywana g³ównie przy okreœlaniu smaku "przednich trunków" - takich jak: alpaga, be³t, Ìmaga lub œmaga, mózgojeb, itd i itp.

Przypuszczam, Âże okreÂślenie to po raz pierwszy zastosowano do jakiegoÂś bimbru, produkowanego w czasach okupacji, do ktĂłrego dodawano karbidu w celu podniesienia wartoÂści smakowych.

Po kilku setach, gdy juÂż w czÂłowieku chwilowo zamienionym na wytwornicĂŞ, wytworzyÂła siĂŞ odpowiednia iloœÌ acetylenu, moÂżna go byÂło uÂżywaĂŚ jako autogen do szwejsowania czyli dzisiejszego spawania a takÂże do ciĂŞcia.  [/b]


Janeczek

Ile starych-nowych, okresleĂą udaÂło mi siĂŞ przypomnieĂŚ w poprzednim poÂście.
Kto dziÂś uÂżywa nazw takich jak autogen i szwejsowanie?


chrisfox

Janeczek napisał:

No tak, a mnie staremu to juÂż rĂŞki nikt nie poda

ZrĂłbmy moÂże tak: niniejszym Âściskam dÂłonie wszystkim, ktĂłrzy tego oczekujÂą 

(tu sami porzÂądni ludzie, nic mi nie grozi  )


Janeczek

Serdecznie dziĂŞkujĂŞ za uÂściski i ja tÂą samÂą /wirtualnÂą/ drogÂą Âściskam Wam dÂłonie


Zbig

To sprawy uÂściskĂłw mamy chwilowo zaÂłatwione. Co do dÂługoÂści Âżycia to ja Âżyje zbyt krĂłtko jak bo widaĂŚ nie znaÂłem tych okreÂśleĂą. Czekam na jeszcze (waser i szlaufwagi znam wiĂŞc proszĂŞ coÂś bardziej wyszukanego). 


burza

Dawno tu nie zaglÂądaÂłam 
Teraz widzĂŞ, Âże duÂżo ciekawego nazewnictwa pojawiÂło siĂŞ w tym czasie, a mi przypomniaÂło siĂŞ jedno sÂłowo: czĂŞsto sÂłyszĂŞ jak mĂłwi siĂŞ na Âłobuza: ancymon. Znacie takie?


chrisfox

No wÂłaÂśnie, jakoÂś CiĂŞ tu dÂługo nie byÂło. Witamy z powrotem 

Ancymon (duÂży) i ancymonek (mniejszy)  Znam, w domu siĂŞ tak mĂłwiÂło (o mnie...).


Janeczek

Ja z kolei sÂłyszaÂłem jak jeden ze wspó³pracownikĂłw / niestety juÂż nie ÂżyjÂący/ mĂłwiÂł o swojej ma³¿once - mamcymon 


burza

MiÂło mi Was znowu odwiedziĂŚ 
Mamcymon - ciekawe, ciekawe 
A "pryncypaÂłek"? Mi siĂŞ obiÂło to kilkakrotnie o uszy, czy ktoÂś z Was sÂłyszaÂł takie okreÂślenie i w jakim kontekÂście, bÂądÂź znaczeniu?


Janeczek

PryncypaÂł - to szef, dziÂś moÂże...boss. Ale pryncypaÂłek to co to? SzefuĂącio?


burza

Z tego, co mogÂłam wywnioskowaĂŚ to "pryncypaÂłek" byÂło to jakby okreÂślenie osoby w kontekÂście mniej oficjalnym, nie w postaci jakiejÂś rangi czy pozycji jak dyrektor lub szef. Jest to raczej forma ironicznego zwrotu.


chrisfox

Aaa, o kimœ takim mój teœÌ mówi "dobroczyùca"...

(ja o nim czasami teÂż) 


chrisfox

Jako, Âże akurat nieco zainteresowaÂły mnie grzybki (w koĂącu sezon), wklejĂŞ coÂś nie swojego autorstwa:

KoÂźlarz Czerwony - w okolicach Wyszogrodu nazywany jest PociechÂą, a w okolicach WoÂłomina Osakiem; W Siedlcach i ÂŁosicach koÂźlarz czerwony to czerwonogÂłowiec; w okolicach Sadownego mĂłwiÂą na niego "kaczor" (tylko proszĂŞ bez zbĂŞdnych skojarzeĂą  ), a w Pietrusach "kozia broda"

Co do WoÂłomina (wÂłaÂściwie TÂłuszcza) - potwierdzam z ca³¹ stanowczoÂściÂą 


Yorik

A tak trochê poza ró¿nicami regionalnymi, to jak twierdzi znajomy pracownik Lasów Paùstwowych nie nale¿y jeœÌ kani. PonoÌ pojawi³a sie jakaœ mutacja cholernego grzyba, który jest truj¹cy a nie podlega zwyk³ym kryteriom odró¿niaj¹cym poczciwe kanie od muchomorów.
Broù bo¿e nie wzi¹³em tego z programu "Nie do wiary".
Szkoda, bo kania panierowana jest pycha.

Smacznego


chrisfox

Tak siĂŞ mĂłwi w okolicach, gdzie grasujĂŞ. PonoĂŚ ktoÂś tam gdzieÂś tam na kaniach siĂŞ nieco zawiĂłdÂł. GdybyÂśmy rzeczywiÂście mieli do czynienia z mutacjÂą, byÂłoby paskudnie. Takie piĂŞkne okazy miaÂłem tuÂż obok - i wystraszyli mnie, brakÂło odwagi. Nie tak, jak tej pani, o ktĂłrej wspomniaÂłem w nieodlegÂłym wÂątku 

Z niekonwencjonalnych, pozwoliÂłem sobie w piÂątek sprĂłbowaĂŚ smaÂżonych purchawek. Bardzo sympatyczne.


Janeczek

chrisfox napisał:

pozwoliÂłem sobie w piÂątek sprĂłbowaĂŚ smaÂżonych purchawek. Bardzo sympatyczne.

Przy odpowiedniej iloÂści odtrutki ......


eMeS

Yorik napisał:

PonoĂŚ pojawiÂła sie jakaÂś mutacja cholernego grzyba

Ja zaœ s³ysza³em od znajomego grzybiarza, ¿e w lasach pojawi³a siê truj¹ca odmiana czubajki czerwieniej¹cej (bohemica) wystêpuj¹ca dotychczas m.in. na œmietnikach i w ogrodach. Przy uszkodzeniu robi siê ró¿owa, wytwarza toksyny zbli¿one w dzia³aniu do tych, jakie wydziela muchomor sromotnikowy. Tak siê koùczy zamienianie lasów w wysypiska œmieci.

A m³odziutkie purchawki da siê jeszcze zjeœÌ, gorzej z tymi starszymi


chrisfox

eMeS napisał:

A m³odziutkie purchawki da siê jeszcze zjeœÌ, gorzej z tymi starszymi

Jadam tylko o wiele mÂłodsze ode mnie 

A przy okazji. Nawet przywiozÂłem niedawno Âładny okaz, ale Âżona chyba siĂŞ obawiaÂła, Âże bĂŞdĂŞ chciaÂł degustowaĂŚ halucynogena i wyrzuciÂła  (stÂąd brak zdjĂŞcia) Szukam i szukam - i nie mogĂŞ nigdzie znaleŸÌ, co to za gatunek. Grzybek ma Âśliczny, fioletowy kolor. Tak kapelusz, jak i doœÌ smukÂły, choĂŚ nie chudy i Âładnie zaokrÂąglony u doÂłu trzon. Kapelusz doœÌ pÂłaski, Âśrednicy do jakichÂś 8 cm, wysokoœÌ trzonu maksymalnie ok. 10 cm. Blaszki rzadkie, raczej twarde, fioletowe lub fioletowo-ró¿owe. CaÂłoœÌ matowa, nawet jakby nieco "zamszowa". RoÂśnie w lekko wilgotnym lesie mieszanym (raczej w czĂŞÂści liÂściastej), czĂŞsto w grupach, takÂże na starych pniach. Co to moÂże byĂŚ?


Janeczek

Rycerzyk czerwonawy - zdajĂŞ siĂŞ, Âże to siĂŞ tak nazywa. Bardzo Âładny grzybek ale nie jadalny. Nie jest trujÂący ale niesmaczny. 


eMeS

Z opisu wygl¹da mi na zas³onak fioletowy (Cortinarius violaceus), jest to doœÌ rzadki grzyb, niejadalny:
http://www.pharmanatur.com/cortinarviola.htm
http://www.idsystem.cz/galerie/priroda/ … laceus.jpg
http://grzyby.strefa.pl/Cortinarius_violaceus.html
http://www.grzyby.pl/foto/mj-mj-Cortina … 032_04.htm


chrisfox

DziĂŞki. Dwa pierwsze zdjÂątka podobajÂą mi siĂŞ najbardziej. Jak nic, to ten. ÂŚlicznie wyglÂąda, prawda?


Yorik

Janeczek napisał:

Rycerzyk czerwonawy - zdajĂŞ siĂŞ, Âże to siĂŞ tak nazywa. Bardzo Âładny grzybek ale nie jadalny. Nie jest trujÂący ale niesmaczny.

A moÂże rydzyk jadowity ( moherus redemptoris toruniensis), zwany teÂż szataĂąskim? 


Janeczek

... wyglÂądaÂło dobrze... a tymczasem dziÂś koÂło poÂłudnia wyjeÂżdÂżam Taki psi Âżywot. 

Psi Âżywot, psia krew, pieskie Âżycie, na psa urok, pies ci mordĂŞ lizaÂł, pogoda pod psem, Psie Pole , pies go j/piiiiiiiiiiiip/, pieska niebieska, wÂściekÂły pies, do psiej budy, itd, itp..... 

Có¿ te zwierz¹tka nam zawini³y?

Ale na szczĂŞÂście teÂż jest - wierny jak pies 


chrisfox

Ja w takich okolicznoÂściach mĂłwiĂŞ po prostu: pies... Jest to wiĂŞc jedno z najczĂŞÂściej uÂżywanych przeze mnie s³ów 

Aha, jeszcze moÂże byĂŚ psia wachta.


Rybka

...najlepszy przyjaciel...


Janeczek

Nie pamiĂŞtam czy to juÂż byÂło ale mnie siĂŞ przypomniaÂło:

NajprzĂłd, najsamprzĂłd, najsampierw.
I co takiego kiedyÂś sÂłyszaÂłem - do konia: NastÂąp siĂŞ.
A takÂże - przetentegowaÂł.

I jeszcze jedno wyraÂżonko, ktĂłre pojawi siĂŞ w tej rozmĂłwce:

Pije dwĂłch facetĂłw gorzaÂłkĂŞ. Wipili jednÂą flaszkĂŞ i wtedy jeden z nich pyta:
- SÂłuchaj no AntoÂś a moze jesce jednom?
- Cemu ni
Wypili tÂą drugÂą i z kolei pyta AntoÂś:
- Heniu, moze jesce jedna by sie zdaÂła?
- Cemu ni
Wypili tÂą trzeciÂą i z kolei Henio pyta:
- AntoÂś a jak ja bym ci kobite przeonaczyÂł, to coÂśma by byli ? Kumotry? ÂŚwagry?
- ByÂśmy byli kwita.


chrisfox

O "najsampierw" kiedyÂś wspominaÂłem, lokujÂąc to na Kurpiach (ja w kaÂżdym razie znam stamtÂąd). A "nastÂąp siĂŞ" w krĂŞgach, w ktĂłrych siĂŞ obracam, mĂłwiÂą przewaÂżnie do krowy 

A jak siĂŞ fachowo woÂła na ÂświniĂŞ? Babcia dawno temu twierdziÂła, Âże po kielecku "a ciu !"... (bo chyba nie "chodÂź tu, ty Âświnio")


emaus

MoÂże: "Brunner, ty Âświnio! Komm hier!!!" ??? 


Yorik

emaus napisał:

MoÂże: "Brunner, ty Âświnio! Komm hier!!!" ???

ProtestujĂŞ!  Tego nie byÂło. ByÂło natomiast: "WyjÂątkowa z ciebie kanalia Brunner".
ProszĂŞ ÂświĂą w to nie mieszaĂŚ! 

A co do psĂłw to jeszcze :"pieski Âświat" czyli mondo cane, oraz historyczno-kulinarnie z Pana J.Ch. Paska ktĂłry oburzaÂł sie na duĂąski specjaÂł w postaci kaszanki piszÂąc: "u nas psi to jedzÂą". I z Pasikowskiego: "kotlet mielony z psa, zmielonego razem z budÂą".
W "Czterech Pancernych pozytywnie- odcinek pt. "Psi pazur".

Mo¿na jeszcze zakl¹Ì: "psia jucha!". A o nêdznej zap³acie: "psie pieni¹dze".
I, proszĂŞ wybaczyĂŚ, o pani, lekko mĂłwiÂąc, nie grzeszÂącej urodÂą: "jak jÂą pies zobaczyÂł, to siĂŞ o budĂŞ zabiÂł" 

P.S. Chrisfox a moÂże na ÂświniĂŞ trzeba woÂłaĂŚ: "taÂś!, taÂś!, taÂś!" 


Janeczek

Psia koœÌ i nie dla psa kie³basa, pies z nim taùcowa³


Zbig

Bo tu leÂży pies pogrzebany.
To powiedzenie, jak i inne psie zwroty zawsze kojarzy mi siĂŞ ze sÂłynny skeczem "Dudka". 


emaus

Yorik napisał:

ProtestujĂŞ!  Tego nie byÂło. ByÂło natomiast: "WyjÂątkowa z ciebie kanalia Brunner".

No, wiem, Âże nie byÂło, ale Babcia mogÂła mieĂŚ fantazjĂŞ i wenĂŞ twĂłrczÂą, nie? ZresztÂą co bĂŞdziemy Brunnerowi ÂżaÂłowaĂŚ, nie wykrĂŞci siĂŞ psim swĂŞdem. Tfu, tfu na psa urok.


Yorik

emaus napisał:

Yorik napisał:

No, wiem, Âże nie byÂło, ale Babcia mogÂła mieĂŚ fantazjĂŞ, nie? Und hier ist der Hund begraben

MogÂła. Ale Âświnia to bez begraben bo nie bĂŞdzie polenwitschka und bayerische golonka.

U nasz  jeszcze siĂŞ mĂłwi "za psi ch(biiiip)", czyli prawie za nic.


emaus

Masz racjĂŞ co do Âświni, Âże nie ma jej co "begraben", skoro zawiera tyle uÂżytecznych czĂŞÂści. Ba, ale nie dla psa kieÂł-basa (ani zÂąb tenora  )

   
eMeS

Janeczek napisał:

I jeszcze jedno wyraÂżonko, ktĂłre pojawi siĂŞ w tej rozmĂłwce (...) AntoÂś a jak ja bym ci kobite przeonaczyÂł, to coÂśma by byli ?

"PrzeonaczyÂł" pojawia siĂŞ rĂłwnieÂż w twĂłrczoÂści niezapomnianego (mam nadziejĂŞ) Kazimierza GrzeÂśkowiaka:

Jak siĂŞ upre, jak siĂŞ upre kaÂżdy wie
nie przeonaczy, nie przeonaczy nijak mnie.
Prezes, soÂłtys, sekretarz,
prasa, radio, kobita.
Jak siĂŞ upre, to nie!
Yorik napisaÂł:
oraz historyczno-kulinarnie z Pana J.Ch. Paska

A czy to u Paska byÂło "egzenterowanie"? Nie wiem, czy to regionalizm, ale najlepiej wychodziÂł na Szwedach

Yorik napisał:

Mo¿na jeszcze zakl¹Ì: "psia jucha!"

MoÂżna rĂłwnieÂż "motyla noga!", tylko istnieje wĂłwczas ryzyko, Âże z telewizora wyjdzie Hans Kloss i zacznie nas pouczaĂŚ w stylu: widzicie, klimat byÂł raczej zawsze przeciwko nam, no ale to jeszcze nie powĂłd, aby mĂłwiĂŚ brzydkie wyrazy, prawda?


Yorik

eMeS napisał:

MoÂżna rĂłwnieÂż "motyla noga!", tylko istnieje wĂłwczas ryzyko, Âże z telewizora wyjdzie Hans Kloss i zacznie nas pouczaĂŚ w stylu: widzicie, klimat byÂł raczej zawsze przeciwko nam, no ale to jeszcze nie powĂłd, aby mĂłwiĂŚ brzydkie wyrazy, prawda?

Uups! Ze strony Wujka Dobra Rada bardziej obawiaÂłbym siĂŞ propozycji dotyczÂących oÂżenku z jak¹œ IrenÂą, co to caÂłowaÂła by oczka misia Rysia. Brrr  Kurcze piĂłro! 

P.S.
ZapomnieliÂśmy o "psie ogrodnika".
Jeszcze o grzybach. Kiedy by³em ma³y pamietam, ze na ma³e grzybki na cienkich nó¿kach, rosn¹cych na ³¹ce mówiono "psiaki" albo "psiarki". Kiedy chcia³em je zrywaÌ mówiono, ze s¹ trujace, bo wyrastaj¹ tam, gdzie psy robi¹ siusiu.
A pamiĂŞtacie "SeksmisjĂŞ" kiedy Maks po zjedzeniu ÂświĂŞtych jabÂłek mĂłwiÂł: "Te psiary? ÂŚwiĂŞte?".
A na kogoÂś, kto szybko dochodziÂł do siebie po jakimÂś urazie mĂłwiÂło siĂŞ: "goi siĂŞ jak na psie".

Ten od gradobicia - przepiĂŞkny, nie znaÂłem. BucyfoÂł chyba (bo w koĂącu piszesz z Galicji ) pochodzi raczej od buca, chociaÂż... Bardzo Âładniutkie i bardzo ÂświeÂże .

Niestety, chwilowo siĂŞ niczym nie zrewanÂżujĂŞ - jakoÂś mam pusto w Âłepetynie

(tzn. pusto mam zawsze - tylko w tej chwili to akurat wyjÂątkowo mocno poczuÂłem)

No przecieÂż napisaÂłem: "chociaÂż..."

Któ¿ to mo¿e wiedzieÌ. Za³o¿enie, ¿e s³owotwórstwem w zakresie takich okreœleù zajmuj¹ siê wy³¹cznie ludzie pos³uguj¹cy siê kopark¹ rêczn¹ i ca³ymi dniami ogl¹daj¹cy konia z ty³u, nazwa³bym ryzykownym

Przy okazji dokopaÂłem sie teÂż do informacji, Âże mieszkaĂący DĂŞbicy o ludziach z Ropczyc wyraÂżali siĂŞ kiedyÂś per "cebularze"

Mam podobne odczucia - zw³aszcza, co do owych modyfikacji zwi¹zanych z wymow¹ (i takich s³ów - ewidentnie nieco tylko "zregionalizowanych" za pomoc¹ g³oski "³" najwiêcej wyci¹³em). Niemniej, fajny zbiorek. Kiedyœ siê doù chyba dobiorê