Forum Stowarzyszenia
administrator
Wiadomo, nie taki to łatwy temat. Można się pomylić. Błądzić jest rzeczą ludzką - jednak druga część tego powiedzenia brzmi: ale trwać w błędzie, diabelską
Niestety, często nie czytam książek od początku do końca. Zdarza mi się to czynić od środka na boki, od końca do początku albo jeszcze bardziej fantazyjnie. Stąd dopiero wczoraj wykopałem poniższy planik. Źródło jest znakomite: Ruta Sakowska, Ludzie z dzielnicy zamkniętej, PWN 1993 s. 34
Całkiem za darmochę, dołożę jeszcze informację ze stron 44 i 45:
W listopadzie 1940 r. granice getta biegły: na północy — wzdłuż ulic: Kolskiej, Okopowej, Dzikiej, Stawek, Żoliborskiej; na wschodzie — wzdłuż Konwiktor-skiej, Zakroczymskiej, Freta, Świętojerskiej, Nalewek, zachodniej ściany pałacu Mostowskich, ul. Bielańskiej, Tłomackie, Rymarskiej; przy ul. Ptasiej granica getta wcinała się wąskim klinem do Chłodnej, wzdłuż południowej ściany pl. Mirowskiego do pl. Żelaznej Bramy i dalej - wzdłuż Granicznej i Zielnej; na południu — wzdłuż Złotej, Towarowej, Karolkowej do zachodniej i północnej granicy cmentarza żydowskiego.
Złota, Towarowa, Kercelak w getcie, kawał Karolkowej (i jeszcze parę drobiazgów)... Tak daleko nawet zarządzenie Fischera nie poszło. Czy to mnie się wszyściutko pokiełbasiło, czy może... ?
Dziadkowie przez ponad rok mieszkali w getcie - tak przynajmniej wynika z powyższych rewelacji.
Offline
miglanc
Niby tak, ale zdjęcie z budowy muru na Żytniej przy Okopowej też było trochę zaskakujące.
Generalnie, mamy jeszcze roboty na ładne parę lat, żeby coś troszę poustalać
Offline
Moderator
Z tego planu wynika, ze mój Tato też mieszkał w getcie. Cholera nic mi o tym nie mówił. Zapomniał, czy przemilczał ?
Offline
administrator
roox napisał:
zdjęcie z budowy muru na Żytniej przy Okopowej też było trochę zaskakujące
Zaskakujące (nas), ale logiczne. W końcu mury wokół Seuchensperrgebiet budowano już od kwietnia 1940. I patrząc z tego punktu, ten mur powinien tam być.
O ile mogę przypuszczać, że np. Złota, czy Konwiktorska biorą się na tym planie z tego, że oparto się jedynie na - nieco później modyfikowanym - wykazie ulic z zarządzenia Fischera, to dotarcie przez autora obrazka z murem getta na Towarową, czy odcinek Karolkowej na południe od Mireckiego, nieco trudno mi zrozumieć. Ale w końcu on się chyba oparł na przytaczanym przeze mnie tekście...
Offline
administrator
W nieodległym zakątku forum, Darek zamieścił okładkę broszurki, którą się tu już kiedyś trochę zajmowałem Autor znakomity, o zawartości sądzę, co sądzę - wszak mi wolno. Ale co to my tam pod nazwiskiem autora widzimy?
Ano, ten sam fantazyjny planik, od którego zacząłem niniejszy wątek. Mury getta na Złotej, Srebrnej, Towarowej, Karolkowej, Konwiktorskiej, brama w północno-zachodnim narożniku Kercelaka...
Przypadkiem wiem, skąd ten arcyciekawy plan się wziął. Powstał najprawdopodobniej w USA (z daleka lepiej widać?) a opublikowano go w roku 1943 w opracowaniu The Black Book of Polish Jewry. An Account of the Martyrdom of Polish Jewry Under the Nazi Occupation
Offline
Użytkownik
Co do granic getta to ja też mam zagadkę:
Jest to dosyć znane zdjęcie z rogu ulicy Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej. Z tyłu "Magazyn Bławatny" Jana Tarnowskiego i Ska przy ulicy Marszałkowskiej 133. Wygląda to na budowę muru getta, ale na ulicy Świętokrzyskiej, wedle map w książce "Getto Warszawskie" (Barbara Engelking; Jacek Leociak (2001)) i mapek powyżej, w roku 1941 mur getta stał o ulicę dalej miedzy ulicami Zieloną i Bagno. Czy zdjęcie to pokazuje początkową pozycję muru getta na ulicy Świętokrzyskiej który został później przesunięty?
Offline
administrator
Takie mury, w różnych dziwnych miejscach, budowano bodajże od początku marca 1940 (na ogół mówi się, że od kwietnia - nie dam sobie niczego ucinać, ale chyba parę dni temu widziałem u Ringelbluma datę marcową). Stawiano je na obrzeżach strefy zamieszkania dla Żydów, noszącej potoczną nazwę Seuchensperrgebiet. Istnieje wiele takich ciekawych zdjęć - choćby z Placu Zamkowego, Marszałkowskiej przy Próżnej, Okopowej na wylocie Zegarmistrzowskiej... Oczywiście, po utworzeniu getta, te mury zostały rozebrane.
Offline
miglanc
Jest taka fotka cyknięta z drugiej strony muru
i inna, podobna zrobiona nieco bliżej muru, autorstwa bodajże Jana Karskiego.
Offline
administrator
Tego akurat nie miałem. Ślicznie dziękuję
Offline
miglanc
roox napisał:
i inna, podobna zrobiona nieco bliżej muru, autorstwa bodajże Jana Karskiego.
No właśnie ta
Offline
administrator
Proszę, zdjęcie mam od niepamiętnych czasów a bramę zauważyłem dopiero teraz - pierwszy raz na poprzednim, tam jest lepiej widoczna.
Offline
administrator
I znów się muszę podzielić wrażeniami z konfrontacji planu (z poważnego - niestety, źródła) z innymi źródłami. Na najważniejszym (dla mnie) planie z książki Engelking/Leociaka, zaznaczony jest obszar Seuchensperrgebiet. Mam właśnie przed oczyma coś, co się nazywa "Wyjaśnieniem dotyczącym zarządzenia pełnomocnika dystryktu dla m. Warszawy z dn. 7 VIII 1940 r. w sprawie dzielnicy mieszkaniowej dla Żydów". Punkt pierwszy określa granice "części miasta otoczonej murem odgradzającym". Niestety, są rozbieżności - i skłonny jestem bardziej wierzyć słowu pisanemu. Różnice widać w dwóch fragmentach. U Leociaka granica od skrzyżowania Okopowej z Powązkowską skręca od razu w Dziką - dokument wspomina o Młocińskiej i Błońskiej. Drugi obszar, to okolice Bielańskiej - na planie Sperrgebiet kończy się na Bielańskiej, wspomniane Wyjaśnienie prowadzi granicę Długą, Hipoteczną, Placem Teatralnym... (M. Fuks Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego, s. 143)
Offline
administrator
Wracając jeszcze do poprzedniego planu. Owszem, Karolkowa i Kercelak miały się znaleźć w getcie. Karolkową umieszczono w zamierzeniach prawdopodobnie tuż przed podpisaniem zarządzenia o utworzeniu getta i być może w pierwotnych planach - które w październiku-listopadzie 1940 znacznie korygowano - ona w getcie była przewidziana. Kercelak miał znajdować się w getcie, Czerniaków został powiadomiony o jego wyłączeniu w dwa dni po otrzymaniu zarządzenia - 14 października 1940.
Offline
administrator
A teraz konkurs. Czegoś tam sobie niedawno szukałem, zaglądam do planu Leociaka... Jest błąd, spory. Absolutnie nie obwiniam o to p. Leociaka, prawdopodobnie wykonawca zasugerował się pewnym ogólnodostępnym - i całkiem oficjalnym - planem, na którym tenże błąd egzystuje i ma się całkiem nieźle (to jest podpowiedź, choć bardzo mętna ). Omyłka polega na wyłączeniu z getta całkiem sporego fragmentu terenu. Niestety, obecna udoskonalona wersja ortofotomapy wciąż nie oferuje pomiaru odległości, więc nie podam dokładnej powierzchni - ale chodzi o obszar kilkuhektarowy. No, kto zgadnie, gdzie to?
Dodam, że rzecz jest banalna - powinno to krzyczeć, walić po oczach... A ja się na ten plan gapię od lat już paru i zauważyłem ten drobiazg dopiero teraz
Offline
administrator
Temat nie jest ciekawy, czy pytanie za trudne? Dobrze, podpowiem. "Amerykańskie" plany z książki Sakowskiej, czy broszury Jagielskiego, ten akurat fragment terenu pokazują prawidłowo - w getcie.
(i nie mam na myśli Kercelaka )
Offline
Moderator
Myślisz że tak łatwo znaleźć broszurę Jagielskiego, ostatnio widziałem ją pół roku temu Z książkami powoli robi się jak ze zdjęciami na dysku, szczególnie po wizycie w antykwariacie
Offline
Użytkownik
O tym, że obszar getta (a więc granice) zmieniał się nie trzeba nikomu tłumaczyć. I zapewne głównie z tego faktu wynikają różnice w spotykanych mapkach. Sądzę, że celowym byłoby w tym wątku zamieszczać te różne wersje planów. Bardziej wtajemniczeni mieliby sposobność ew. komentować. Np taki plan:
To, że brama była przy Żelaznej, a nie przy Waliców to i ja wiem
A co do konkursu - I z tegi też powodu zaczynam się bać - naniosłem jakieś granice na jeden z planów i teraz może się okazać, że robota pójdzie w kosmos
Ostatnio edytowany przez polex (19.11.2009 21:51:05)
Offline
Moderator
Przy Placu Bankowym?
Offline
administrator
A, to stąd Amerykanie wzięli swoją natchnioną wizję To jest plan według wersji z 12 października (mówię o Kercelaku, jak było z Karolkową w ogóle nie wiem, to chyba ewidentna pomyłka) - dwa dni później była już ona nieaktualna, ale w gazecie, jak widać, się znalazła. Czerniaków wspomina sporo o niezgodności różnych wersji pierwotnych planów - rozbieżności istniały nawet pomiędzy zarządzeniem Fischera a dostarczonymi mu równocześnie planami... Tych korekt, jeszcze przed zamknięciem getta, było sporo. Przyznam, że ich jeszcze dokładnie nie znam
Darku, okładka broszurki p. Jagielskiego jest do wglądu na poprzedniej stronie wątku, nie musisz szukać
Offline
administrator
Daros napisał:
Przy Placu Bankowym?
O, tego nie zauważyłem Teraz będę miał wątpliwości...
Nie, nie to miałem na myśli. Natomiast powierzchnia terenu, o który mi chodzi, wydaje się całkiem zbliżona.
Offline