Kolejka Marecka - zaciekawiamy Warszawą

Niestety, o ile mi wiadomo, nigdzie na jej zdjęcie nie natrafiono. To by było coś. Swoją drogą, aż dziwne... Skąd właściwie o niej wiadomo, oczywiście oprócz Przewodnika...? Trochę o getcie czytałem i nic nigdzie (a że mnie ta sprawa od zawsze ciekawi, na pewno bym zapamiętał). Pewnie w dokumentach, może Gazeta Żydowska?


(nieco później)

Zainspirowało mnie to wszystko do poszukiwań. Szybkich i pobieżnych, ale zawsze. Marnie jest, naprawdę. Poniższe zdjęcie pochodzi z okresu, kiedy już kładka być powinna:



i śladu po czymś takim nie widać (mam je w nieco większych rozmiarach, powiększałem...). Na obrazkach z kierunku południowego, z okolic Chłodnej (wiosna-lato 1942) budynek Leszno 84 widać, a kładki nie. Zapewne nie przechodziłaby nad gettową częścią ulicy, podejrzewam, że powinna się zaczynać schodkami wspinającymi się tuż przy murze, jak znane ze zdjęcia (a nigdzie chyba nie opisane) przejście przy Elektoralnej (16? - piszę z pamięci, chodzi o budynek Frageta) - więc to akurat żaden dowód, ale na zdjęciu wykonanym z balkonu Żelaznej 99 powinna być widoczna.

O, poniżej też nic nie ma, a bardzo ładnie widać mur na odcinku od Leszna do wysokości szpitala św. Zofii - zresztą zdjęcie wykonano ze środka skrzyżowania, więc nic się nie miało prawa po lewej ukryć.



Tak więc...

Przepraszam za offtopik, ale jakoś mi tak to miejsce do tych akurat celów wydało się odpowiednie



(i jeszcze, o wiele później)

A może... Naprawdę jestem ciekaw, skąd się wzięły informacje o tej kładce.

Grochu7 napisał:

Z odmętów archiwalnych (czyt.: "Gazety Żydowskiej") wyciągnąłem takie info o bramach getta.


30 VI 1941 (nr 52)
"Numeracja punktów wylotowych. Punkty wylotowe na granicy dzielnicy żydowskiej zostały zaopatrzone w wielkie tablice orientacyjne, na których widnieją numery kolejne wylotów. Numeracja rozpoczyna się na wylocie przy ul. Żelaznej róg Grzybowskiej (Nr 1), pocz czym biegnie wokół dzielnicy żydowskiej w kierunku od (sic!) zachodu przez północ ku zachodowi do zbiegu ul. Chłodnej i Żelaznej nr 13. Numeracja ta jest ważna, gdyż ma charakter urzędowy i w poszczególnych zarządzeniach może być zamiast nomenklatury ulicznej wylotów."

Jak zapewne wiecie jestem czytelnikiem GŻ i znalazłem tam informacje, którymi własnoręcznie podkopują wiarygodność informacji którą Wam ze dwa lata temu podałem. Więc, aby faktom stała się zadość:

GŻ nr 36/1941 z 6.05.1941 napisał:

Zamknięcie wylotu ulicy Solnej. Obecne Punkty wylotowe.


Po zamknięciu punktu wylotewego Tłomackie-Bielańska, o czym już donosiliśmy, zamknięty został obecnie również punkt wylotowy Solna-Plac Mirowski. W związku ze zmianami, jakie nastąpiły w ostatnim okresie czasu na niektórych pogranicznych odcinkach dzielnicy żydowskiej, podajemy poniżej wykaz obecnych punktów wylotowych: Chłodna-Żelazna, Nalewki (naprzeciw Ogrodu Krasińskich), Plac Krasińskich - Bonifraterska, Plac Krasińskich-Nowiniarska, Bonifraterska, Muranowska, Dzika (za Placem Przeładunkowym), Okopowa-Gliniana, Okopowa - Mireckiego, Leszno - Żelazna, Chłodna - Wronia i Grzybowska - Żelazna."

Jeśli mój mózg całkiem nie wysechł - 11 sztuk. Niemal 2 miesiące przed tym jak zostały ponumerowane do 13. Brakuje bramy na Sierakowskiej i hmm... na rogu Nalewki-Nowolipki (jeśli mnie oczy nie mylą). No, tylko jak je ponumerowali do 13 - czy ktoś pamięta, by otworzono jakieś dodatkowe? Czy po prostu jakiś jeleń się machnął przy pisaniu tej listy i pominął te bramy?

Stęskniliście się za Lesznem 84? Fear not - mam coś dla Was. Ale kładki jeszcze nie znalazłem.

GŻ nr 34/1941 z 29.04.1941 napisał:

[EDIT: nie do końca zrozumiałem w jaki sposób został ten parkan przeprowadzony - czy po prostu przegrodził on Żelazną w poprzek? Oczywiście, jak tylko coś wykopię to Was poczęstuje

Ostatnio edytowany przez Grochu7 (3.05.2017 14:20:54)

Napisałem w sprawie kładki nad Żelazną do p. Engelking (i dorzuciłem kilka uwag do planu getta - patrz wątek: "Granice getta"). Maila z odpowiedzią dostałem dzisiaj rano:

"Co do kładki do Collegium - wydaje mi się, że wspomina o tym Jurandot we wspomnieniach, a na pewno opowiadała mi o niej p. Grodzieńska (czego już niestety, nie można potwierdzić) - bo on tam chodził do jakiegoś znajomego, załatwiać przepustki, o ile dobrze pamiętam.

Poślę jeszcze Pana pytanie do Jacka [Leociaka], może on coś więcej będzie wiedział"

Po szybkim przejrzeniu "Miasta skazanych" nie znalazłem wiadomości o tej kładce - nie gwarantuję, że sprawdziłem dokładnie, a tylko "przy drugim śniadaniu".
Czekam na maila od J. Leociaka - może on coś pomoże...

Czy ktoś się stęsknił za GŻ? Jeśli tak - mam dla Was coś specjalnego.

Wybaczcie podłą jakość... ale jest dość ważny tekst:

GŻ z 18.03.1942 r. napisał:

Czyli na 100% nie ma tego mostku jesienią 1941 r. - skoro w marcu '42 piszą o planie jego wybudowania. Czy powstał kiedykolwiek - nie wiem...
Co do mostka "Czyste" - Stawki - zdaje się, że chodzi o połączenie Stawek 21 (część oddziału zakaźnego), z Stawki 6/8.

Ostatnio edytowany przez Grochu7 (5.05.2017 13:10:04)

Szanowni towarzysze użerania się z bramami getta!

,,W wytworzoną na mgnienie oka lukę wślizguje się nieznany mały szmugler żydowski. Już jest po drugiej stronie Leszna, po aryjskiej stronie. <<Podstęp wojenny>> się udał [...] Ilem się nawidział tych strategii dziecięcych przez okna gmachu <<rządowego>> wychodzące na wprost wachy."

To fragment z relacji Stefana Ernesta (swoją drogą - polecam tego Pana!). No i pojawia się pytanie: w jakim okresie dzieje się tak scena? (Chrisfox - przyznaję, wierzę w Twoje opracowanie co tam się dzieje w której wersji przebiegu murów przy wachach). Jeśli dobrze rozumiem, to narrator siedzi w gmachu Collegium, ale za nic nie daję głowy. Nie należy wykluczyć, że jest gdzieś na drugim końcu Leszna (choć nie wiem jaki wtedy miałby "gmach rządowy" do wyglądania za okno).

Wygląda na to, że rzeczywiście siedzi w Collegium. W innym miejscu przyznał się, że bywał w tym gmachu często. Kiedy indziej wspomina, iż żydowski sprzątacz zamiatający przed wejściem do Collegium musiał kilka metrów przejść po aryjskiej stronie - co jest kolejną przesłanką do naszej listy "przesłanek wskazujących, iż kładka nad Żelazną nie istniała".

Jak to się dziwnie plecie O kładce nad Elektoralną chyba nikt nie słyszał. a zdjęcie mamy. O tej nad Żelazną świetnie wszystkim wiadomo, za to nie widział jej chyba nikt...

Niesamowite...

Na to wygląda.

Takie znane ujęcia, nikt nie zauważył... Jedno tylko zastanawia, że nie widać odpowiednika schodów z drugiej strony Żelaznej. Różne mi głupie myśli do głowy przychodzą w związku z tym.

Dawno nie było rozmowy o bramach i granicach - ale można to szybko zmienić.

Zapraszam na skrzyżowanie ul. Białej i Elektoralnej. Początkowo wzdłuż Białej znajdował się drewniany płot, ale później zastąpiono go murem


Istnieje również zdjęcie Elektoralnej od skrzyżowania z Białą z 1942 r. (po tym jak tam wzniesiono mur graniczny) - mur biegnie wzdłuż całej elewacji, aż do zakrętu chodnika na rogu ulicy:


To miejsce wg mapy do "Przewodnika" wyglądało tak:


Na zdjęciu Elektoralnej mur znowu biegnie wzdłuż całej elewacji - proszę porównać liczbę okien z powojennym zdjęciem tej kamienicy od drugiej strony:


Stąd wynikają dwie drobne niespodzianki:
1. Jest nieuwzględniona w żadnym znanym mi wykazie brama.
2. Wszystko wskazuje, że kamienica narożna Biała/Elektoralna była w getcie - i to najpewniej od samego jego zamknięcia.

Ale czy aby to takie 100% niespodzianki?
1. Wiera Gran wspominała, że przy skrzyżowaniu Biała/Elektoralna miał wartować osławiony "Frankenstein" - a to sugerowałoby, że istniała tam brama.
2. O tym, że kamienica ta należała do getta świadczy spis ludności z początku 1941 r. ( https://cbj.jhi.pl/documents/637392/0/ ) - Widzimy tam bowiem, że Biała 2 została w nim ujęta:


A teraz pytanie: czy wiecie coś więcej o bramie Biała/Elektoralna? Zamawiam zdjęcia, relacje i inne wieści na jej temat!