Kolejka Marecka - zaciekawiamy Warszawą

Niestety, o ile mi wiadomo, nigdzie na jej zdjĂŞcie nie natrafiono. To by byÂło coÂś. SwojÂą drogÂą, aÂż dziwne... SkÂąd wÂłaÂściwie o niej wiadomo, oczywiÂście oprĂłcz Przewodnika...? TrochĂŞ o getcie czytaÂłem i nic nigdzie (a Âże mnie ta sprawa od zawsze ciekawi, na pewno bym zapamiĂŞtaÂł). Pewnie w dokumentach, moÂże Gazeta ÂŻydowska?


(nieco póŸniej)

ZainspirowaÂło mnie to wszystko do poszukiwaĂą. Szybkich i pobieÂżnych, ale zawsze. Marnie jest, naprawdĂŞ. PoniÂższe zdjĂŞcie pochodzi z okresu, kiedy juÂż kÂładka byĂŚ powinna:



i Âśladu po czymÂś takim nie widaĂŚ (mam je w nieco wiĂŞkszych rozmiarach, powiĂŞkszaÂłem...). Na obrazkach z kierunku poÂłudniowego, z okolic ChÂłodnej (wiosna-lato 1942) budynek Leszno 84 widaĂŚ, a kÂładki nie. Zapewne nie przechodziÂłaby nad gettowÂą czĂŞÂściÂą ulicy, podejrzewam, Âże powinna siĂŞ zaczynaĂŚ schodkami wspinajÂącymi siĂŞ tuÂż przy murze, jak znane ze zdjĂŞcia (a nigdzie chyba nie opisane) przejÂście przy Elektoralnej (16? - piszĂŞ z pamiĂŞci, chodzi o budynek Frageta) - wiĂŞc to akurat Âżaden dowĂłd, ale na zdjĂŞciu wykonanym z balkonu ÂŻelaznej 99 powinna byĂŚ widoczna.

O, poniÂżej teÂż nic nie ma, a bardzo Âładnie widaĂŚ mur na odcinku od Leszna do wysokoÂści szpitala Âśw. Zofii - zresztÂą zdjĂŞcie wykonano ze Âśrodka skrzyÂżowania, wiĂŞc nic siĂŞ nie miaÂło prawa po lewej ukryĂŚ.



Tak wiĂŞc...

Przepraszam za offtopik, ale jakoÂś mi tak to miejsce do tych akurat celĂłw wydaÂło siĂŞ odpowiednie



(i jeszcze, o wiele póŸniej)

A moÂże... NaprawdĂŞ jestem ciekaw, skÂąd siĂŞ wziĂŞÂły informacje o tej kÂładce.

Grochu7 napisał:

Z odmêtów archiwalnych (czyt.: "Gazety ¯ydowskiej") wyci¹gn¹³em takie info o bramach getta.


30 VI 1941 (nr 52)
"Numeracja punktów wylotowych. Punkty wylotowe na granicy dzielnicy ¿ydowskiej zosta³y zaopatrzone w wielkie tablice orientacyjne, na których widniej¹ numery kolejne wylotów. Numeracja rozpoczyna siê na wylocie przy ul. ¯elaznej róg Grzybowskiej (Nr 1), pocz czym biegnie wokó³ dzielnicy ¿ydowskiej w kierunku od (sic!) zachodu przez pó³noc ku zachodowi do zbiegu ul. Ch³odnej i ¯elaznej nr 13. Numeracja ta jest wa¿na, gdy¿ ma charakter urzêdowy i w poszczególnych zarz¹dzeniach mo¿e byÌ zamiast nomenklatury ulicznej wylotów."

Jak zapewne wiecie jestem czytelnikiem G¯ i znalaz³em tam informacje, którymi w³asnorêcznie podkopuj¹ wiarygodnoœÌ informacji któr¹ Wam ze dwa lata temu poda³em. Wiêc, aby faktom sta³a siê zadoœÌ:

G¯ nr 36/1941 z 6.05.1941 napisał:

ZamkniĂŞcie wylotu ulicy Solnej. Obecne Punkty wylotowe.


Po zamkniĂŞciu punktu wylotewego TÂłomackie-BielaĂąska, o czym juÂż donosiliÂśmy, zamkniĂŞty zostaÂł obecnie rĂłwnieÂż punkt wylotowy Solna-Plac Mirowski. W zwiÂązku ze zmianami, jakie nastÂąpiÂły w ostatnim okresie czasu na niektĂłrych pogranicznych odcinkach dzielnicy Âżydowskiej, podajemy poniÂżej wykaz obecnych punktĂłw wylotowych: ChÂłodna-ÂŻelazna, Nalewki (naprzeciw Ogrodu KrasiĂąskich), Plac KrasiĂąskich - Bonifraterska, Plac KrasiĂąskich-Nowiniarska, Bonifraterska, Muranowska, Dzika (za Placem PrzeÂładunkowym), Okopowa-Gliniana, Okopowa - Mireckiego, Leszno - ÂŻelazna, ChÂłodna - Wronia i Grzybowska - ÂŻelazna."

Jeœli mój mózg ca³kiem nie wysech³ - 11 sztuk. Niemal 2 miesi¹ce przed tym jak zosta³y ponumerowane do 13. Brakuje bramy na Sierakowskiej i hmm... na rogu Nalewki-Nowolipki (jeœli mnie oczy nie myl¹). No, tylko jak je ponumerowali do 13 - czy ktoœ pamiêta, by otworzono jakieœ dodatkowe? Czy po prostu jakiœ jeleù siê machn¹³ przy pisaniu tej listy i pomin¹³ te bramy?

StĂŞskniliÂście siĂŞ za Lesznem 84? Fear not - mam coÂś dla Was. Ale kÂładki jeszcze nie znalazÂłem.

G¯ nr 34/1941 z 29.04.1941 napisał:

[EDIT: nie do koĂąca zrozumiaÂłem w jaki sposĂłb zostaÂł ten parkan przeprowadzony - czy po prostu przegrodziÂł on ÂŻelaznÂą w poprzek? OczywiÂście, jak tylko coÂś wykopiĂŞ to Was poczĂŞstuje

Ostatnio edytowany przez Grochu7 (3.05.2017 14:20:54)

NapisaÂłem w sprawie kÂładki nad ÂŻelaznÂą do p. Engelking (i dorzuciÂłem kilka uwag do planu getta - patrz wÂątek: "Granice getta"). Maila z odpowiedziÂą dostaÂłem dzisiaj rano:

"Co do kÂładki do Collegium - wydaje mi siĂŞ, Âże wspomina o tym Jurandot we wspomnieniach, a na pewno opowiadaÂła mi o niej p. GrodzieĂąska (czego juÂż niestety, nie moÂżna potwierdziĂŚ) - bo on tam chodziÂł do jakiegoÂś znajomego, zaÂłatwiaĂŚ przepustki, o ile dobrze pamiĂŞtam.

PoÂślĂŞ jeszcze Pana pytanie do Jacka [Leociaka], moÂże on coÂś wiĂŞcej bĂŞdzie wiedziaÂł"

Po szybkim przejrzeniu "Miasta skazanych" nie znalazÂłem wiadomoÂści o tej kÂładce - nie gwarantujĂŞ, Âże sprawdziÂłem dokÂładnie, a tylko "przy drugim Âśniadaniu".
Czekam na maila od J. Leociaka - moÂże on coÂś pomoÂże...

Czy ktoÂś siĂŞ stĂŞskniÂł za GÂŻ? JeÂśli tak - mam dla Was coÂś specjalnego.

Wybaczcie pod³¹ jakoœÌ... ale jest doœÌ wa¿ny tekst:

G¯ z 18.03.1942 r. napisał:

Czyli na 100% nie ma tego mostku jesieniÂą 1941 r. - skoro w marcu '42 piszÂą o planie jego wybudowania. Czy powstaÂł kiedykolwiek - nie wiem...
Co do mostka "Czyste" - Stawki - zdaje siê, ¿e chodzi o po³¹czenie Stawek 21 (czêœÌ oddzia³u zakaŸnego), z Stawki 6/8.

Ostatnio edytowany przez Grochu7 (5.05.2017 13:10:04)

Szanowni towarzysze uÂżerania siĂŞ z bramami getta!

,,W wytworzonÂą na mgnienie oka lukĂŞ wÂślizguje siĂŞ nieznany maÂły szmugler Âżydowski. JuÂż jest po drugiej stronie Leszna, po aryjskiej stronie. <<PodstĂŞp wojenny>> siĂŞ udaÂł [...] Ilem siĂŞ nawidziaÂł tych strategii dzieciĂŞcych przez okna gmachu <<rzÂądowego>> wychodzÂące na wprost wachy."

To fragment z relacji Stefana Ernesta (swojÂą drogÂą - polecam tego Pana!). No i pojawia siĂŞ pytanie: w jakim okresie dzieje siĂŞ tak scena? (Chrisfox - przyznajĂŞ, wierzĂŞ w Twoje opracowanie co tam siĂŞ dzieje w ktĂłrej wersji przebiegu murĂłw przy wachach). JeÂśli dobrze rozumiem, to narrator siedzi w gmachu Collegium, ale za nic nie dajĂŞ gÂłowy. Nie naleÂży wykluczyĂŚ, Âże jest gdzieÂś na drugim koĂącu Leszna (choĂŚ nie wiem jaki wtedy miaÂłby "gmach rzÂądowy" do wyglÂądania za okno).

Wygl¹da na to, ¿e rzeczywiœcie siedzi w Collegium. W innym miejscu przyzna³ siê, ¿e bywa³ w tym gmachu czêsto. Kiedy indziej wspomina, i¿ ¿ydowski sprz¹tacz zamiataj¹cy przed wejœciem do Collegium musia³ kilka metrów przejœÌ po aryjskiej stronie - co jest kolejn¹ przes³ank¹ do naszej listy "przes³anek wskazuj¹cych, i¿ k³adka nad ¯elazn¹ nie istnia³a".

Jak to siĂŞ dziwnie plecie O kÂładce nad ElektoralnÂą chyba nikt nie sÂłyszaÂł. a zdjĂŞcie mamy. O tej nad ÂŻelaznÂą Âświetnie wszystkim wiadomo, za to nie widziaÂł jej chyba nikt...

Niesamowite...

Na to wyglÂąda.

Takie znane ujêcia, nikt nie zauwa¿y³... Jedno tylko zastanawia, ¿e nie widaÌ odpowiednika schodów z drugiej strony ¯elaznej. Ró¿ne mi g³upie myœli do g³owy przychodz¹ w zwi¹zku z tym.

Dawno nie byÂło rozmowy o bramach i granicach - ale moÂżna to szybko zmieniĂŚ.

Zapraszam na skrzy¿owanie ul. Bia³ej i Elektoralnej. Pocz¹tkowo wzd³u¿ Bia³ej znajdowa³ siê drewniany p³ot, ale póŸniej zast¹piono go murem


Istnieje równie¿ zdjêcie Elektoralnej od skrzy¿owania z Bia³¹ z 1942 r. (po tym jak tam wzniesiono mur graniczny) - mur biegnie wzd³u¿ ca³ej elewacji, a¿ do zakrêtu chodnika na rogu ulicy:


To miejsce wg mapy do "Przewodnika" wyglÂądaÂło tak:


Na zdjĂŞciu Elektoralnej mur znowu biegnie wzdÂłuÂż caÂłej elewacji - proszĂŞ porĂłwnaĂŚ liczbĂŞ okien z powojennym zdjĂŞciem tej kamienicy od drugiej strony:


StÂąd wynikajÂą dwie drobne niespodzianki:
1. Jest nieuwzglĂŞdniona w Âżadnym znanym mi wykazie brama.
2. Wszystko wskazuje, Âże kamienica naroÂżna BiaÂła/Elektoralna byÂła w getcie - i to najpewniej od samego jego zamkniĂŞcia.

Ale czy aby to takie 100% niespodzianki?
1. Wiera Gran wspominaÂła, Âże przy skrzyÂżowaniu BiaÂła/Elektoralna miaÂł wartowaĂŚ osÂławiony "Frankenstein" - a to sugerowaÂłoby, Âże istniaÂła tam brama.
2. O tym, Âże kamienica ta naleÂżaÂła do getta Âświadczy spis ludnoÂści z poczÂątku 1941 r. ( https://cbj.jhi.pl/documents/637392/0/ ) - Widzimy tam bowiem, Âże BiaÂła 2 zostaÂła w nim ujĂŞta:


A teraz pytanie: czy wiecie coÂś wiĂŞcej o bramie BiaÂła/Elektoralna? Zamawiam zdjĂŞcia, relacje i inne wieÂści na jej temat!